Jean-Paul Sartre

Sartre werd geboren op 21 juni 1905 in Parijs. Zijn vader, een ingenieur, overleed kort na zijn geboorte; hij werd opgevoed door zijn moeder en zijn grootouders van moederskant, die aan Albert Schweitzer verwant waren. Toen Sartre twaalf was, hertrouwde zijn moeder, weer met een ingenieur, die hij altijd gehaat heeft. Hij volgde middelbaar onderwijs op het Henri IV lyceum in Parijs, waar hij de schrijver/essayist Paul Nizan leerde kennen. Zij zouden goede vrienden blijven tot Nizan sneuvelde in mei 1940. Van 1922 tot 1924 doorliep hij de voorbereiding (classes préparatoires) op het lycée Louis-le-Grand voor de École normale supérieure (ENS). In 1924 werd hij toegelaten aan de ENS. Daar ontmoette hij o.a. Raymond Aron en Simone de Beauvoir. Met eerstgenoemde zou hij het als intellectueel nog aan de stok krijgen, laatstgenoemde zou zijn levensgezellin worden. Na een aanvankelijke uitsluiting werd hij in 1929 toegelaten tot de studie filosofie. Sartre was een tijd leraar in het Franse middelbaar onderwijs, maar hij is nooit universiteitsprofessor geweest. Dat wilde hij ook niet. Hij publiceerde filosofische essays en ontwikkelde zich als voortrekker van het toenmalige Franse existentialisme. Sartre vond zijn 'fascinatie' voor existentialistisch werk in de bestudering van de fenomenologie van Edmund Husserl en in de existentiefilosofie van Martin Heidegger. Tegelijkertijd raakte hij bekend bij een breed publiek door zijn roman La Nausée (1938), novelles (Le Mur 1939) en theaterstukken (Les Mouches 1943).
In 1940 raakte hij in Duitse krijgsgevangenschap, waar hij 2000 pagina's dagboek schreef. Deze zijn gedeeltelijk verloren gegaan, maar voor het overige pas na zijn dood, vanaf 1983, gepubliceerd onder de titel Carnets de la drôle de guerre. Voorts las hij in gevangenschap het filosofische hoofdwerk Sein und Zeit van Heidegger. In 1941 werd hij om gezondheidsredenen vrijgelaten. In Parijs kon hij een baan krijgen als leraar filosofie aan het Lycée Condorcet, waar hij de plaats innam van een ontslagen joodse leraar. Eén van Sartres belangrijkste thema's was de existentiële vrijheid in een wereld waar geen hogere macht zin of betekenis geeft aan het leven. Die moet de mens zelf maar zien te scheppen, hoe moeilijk dat ook is. Beknopt en abstract formuleerde hij dat als: de existentie gaat vooraf aan de essentie. Sartre vond dat ieder mens vrij is. Ook in extreme situaties is de mens vrij en kan zijn verantwoordelijkheid niet afschuiven op de omstandigheden. Je bent bijvoorbeeld altijd vrij om nee te zeggen (of te denken) tegen de bezetter. Zijn eigen productiviteit was overigens juist tijdens de Duitse bezetting vrij hoog; zijn filosofische hoofdwerk L'être et le néant heeft hij in die tijd zonder problemen kunnen publiceren, evenals zijn toneelstukken Les mouches en Huis clos. In L'être et le néant trachtte hij mede onder invloed van de Duitse existentiefilosoof Martin Heidegger op een fenomenologische wijze een 'zijnsleer' op te bouwen. Dit leverde hem van Heidegger de kwalificatie 'begaafd journalist' op.^[1]

Sartre werd door sommige critici als pessimist beschouwd. Volgens deskundigen was dit niet zijn intentie. Hij schreef in de jaren 50 een column in het dagblad Le Monde; hierin betoogde hij dat de mens vanaf zijn geboorte een slecht wezen is, dat verantwoordelijk gesteld kan worden voor de conflicten in de wereld. Waarschijnlijk is dit te verklaren doordat hij de mens als de hel zag voor de ander, zoals hij al in zijn toneelstuk (Huis clos) had geformuleerd, omdat de aanwezigheid van andere mensen onvermijdelijk je eigen vrijheid inperkt.

Op politiek gebied was Sartre een marxist van de 'derde weg', een onafhankelijke positie ten opzichte van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Toen de Koude Oorlog echter verhardde en o.a. de Korea-oorlog tot gevolg had, terwijl Frankrijk steeds pro-Amerikaanser werd, koos Sartre in 1952 de zijde van de Sovjet-Unie, hoewel hij nooit lid werd van de toen zeer machtige Franse Communistische Partij. Hij was in de periode 1952-1956 een fellow-traveller, een sympathisant van de Sovjet-Unie samen met medestanders als Claude Lanzmann.^[2] Na afloop van zijn reis door de Sovjet-Unie in 1954 schreef hij een zestal zeer lovende artikelen over het Sovjet-systeem in het aan de PCF gelieerde Libération. Hij nam steeds meer afstand van zijn eigen existentialisme en vond dat de vrijheid verkregen moest worden via het collectief, in plaats van via het individu. Het kwam in jaren vijftig tot felle polemieken, onder meer met zijn oud-medestudent aan de ENS, de liberaal Raymond Aron (die marxisme als 'opium voor intellectuelen' beschouwde) en met zijn collega-literator en filosoof Albert Camus, die zich nooit existentialist wilde noemen en bovendien vond dat je geen vuile handen moest maken door toe te geven aan totalitarisme. In 1956 veranderde Sartres houding ten opzichte van het communisme van de Sovjet-Unie radicaal; hij keurde de inval in Hongarije af.
Toen Jean-Paul Sartre in 1964 de Nobelprijs voor de Literatuur werd toegekend, weigerde hij die echter, omdat hij vond dat die prijs te vaak naar anticommunistische schrijvers ging. Zijn eigen weg tussen de oost-westtegenstellingen omschreef hij wel eens als anti-anticommunisme.^[3]
In 1960 deed hij nog een uitgebreide poging om het marxisme en het existentialisme met elkaar te rijmen in Critique de la raison dialectique. Het tweede deel van dit werk verscheen postuum. Zijn anti-anticommunisme maakte het mogelijk om zich radicaal links te profileren. In 1967 zat hij met Bertrand Russell co-president van het Russell-tribunaal over de Amerikaanse rol in de Vietnamoorlog. Hij gaf acte de présence bij de 'gebeurtenissen' in Frankrijk in mei 1968, al was hij daarvan niet de inspirator. Van toen af aan werd hij actief in de journalistiek; hij interviewde voor het opinieblad Le nouvel observateur de studentenleider Daniel Cohn-Bendit. In 1971 viel hij op door het redigeren en uitventen van het door de autoriteiten met sluiting bedreigde maoïstische blad La cause du peuple. Later deed hij hetzelfde met de maoïstische bladen Tout en J'accuse. In 1973 was hij een van de oprichters van het linkse dagblad Libération, maar moest na een jaar om gezondheidsredenen zijn redactionele werk opgeven. Op het einde van zijn leven betreurde hij het niet tot het uiterste radicaal te zijn geweest. De laatste jaren van zijn leven was hij geheel blind; hij overleed op 15 april 1980 op 74-jarige leeftijd in het Broussais-ziekenhuis in Parijs. Bij zijn begrafenis op het Parijse Cimetière du Montparnasse waren ongeveer 50.000 mensen aanwezig.

Mijn naam in de krant - 12 april 2011

Zomer in de achtertuin

Natuur in Rozenburg

Einde van een traditie

Een ietwat ongelukkige voetbalfan

Jan met zijn drie bruiden

Kinderdijk

Vol aandacht

Even buiten Brielle

Marilyn Monroe - deel 3

Marilyn Monroe, pseudoniem van Norma Jeane Mortenson; kerkelijke doopnaam: Norma Jeane Baker, (Los Angeles, 1 juni 1926 – aldaar, 5 augustus 1962), was een Amerikaans actrice en zangeres. Zij werd als sekssymbool een icoon in de jaren vijftig en is dat gebleven tot op de dag van vandaag.

Marilyn Monroe had een moeilijke jeugd. Haar moeder was Gladys Pearl Mortenson, geboren Monroe, eerder gehuwd met John Baker. Norma Jeanes moeder liet zich nog naar hem Gladys Baker noemen en liet Norma Jeane ook met deze achternaam dopen. Gladys Baker was weliswaar in 1924 getrouwd met Martin E. Mortensen, maar ze leefden al gescheiden voor Gladys zwanger werd. Vermoedelijk was Norma Jeanes vader Charles Stanley Gifford. Gifford en Gladys Baker werkten beiden in de snijstudio van RKO Pictures, waar Baker Giffords ondergeschikte was. Gladys Baker was drugsverslaafd en liet de opvoeding van Monroe over aan haar vrienden Albert en Ida Bolender. Toen Baker na een lange tijd met haar dochter in een oud krot ging wonen, kreeg ze een zenuwinzinking waardoor ze helemaal op hol sloeg (volgens ooggetuigen zou ze op het dak geklommen zijn en zo de hele buurt bij elkaar geschreeuwd hebben). Monroe wordt daardoor in het gezin van Grace McKee (later Goddard) geplaatst. Monroe zou nooit een goede band met haar moeder opbouwen. In een later interview zei ze over haar moeder: "To me, she was just that red-haired woman."

In 1942 moet McKee's man voor zijn werk naar de oostkust van de Verenigde Staten. Het is voor het stel te duur om de 16-jarige Monroe nog te onderhouden. Het jonge meisje heeft twee keuzes: terug naar het weeshuis of trouwen. Ze koos voor het laatste en trouwde op 19 juni 1942 met haar 21-jarige buurjongen James Dougherty. Terwijl Dougherty in het leger diende, ging Monroe in op het verzoek van een fotograaf om te poseren, onder andere voor naaktfoto's. Toen Dougherty terugkeerde, kon hij haar niet langer thuishouden en op 13 september 1946 scheidde het stel. Dougherty trouwde nog tweemaal. Hij overleed in 2005.

In de jaren daarna probeerde Monroe aan de slag te komen in Hollywood. Ze kreeg onder de naam Marilyn Monroe een contract bij een filmmaatschappij, maar buiten één kleine bijrol, die ook nog eens sneuvelde in de montagekamer, bleef dit zonder succes. Een contract bij een maatschappij was in die tijd vaak een geïnstitutionaliseerde vorm van prostitutie; de 'actrices' mochten met de relaties van de filmbazen uit eten.

Ze werkte ondertussen aan haar houding, nam acteer- en zanglessen, en blondeerde haar haar en reviseerde haar gebit. Ze maakte geleidelijk aan naam als dom blondje, een imago dat ze bewust cultiveerde. Haar eerste grote rol was in "How to Marry a Millionaire". Ze had groot succes in "Gentlemen Prefer Blondes", naast Jane Russell en met "The Seven Year Itch", waarin het befaamde shot zit met de opwaaiende jurk. Haar laatste project was Something's Got To Give, een onvoltooide film samen met Dean Martin. Als de film was afgemaakt, was zij de eerste actrice die een naaktscène deed in een film.

Monroe's huwelijk met de honkballer Joe DiMaggio, met wie ze op 14 januari 1954 trouwde, duurde slechts 7 maanden (tot 27 oktober 1954), ze gingen evenwel als goede vrienden uit elkaar. DiMaggio bracht na Monroe's dood in 1962 gedurende 20 jaar drie maal per week verse rozen naar haar graf.

Aan het einde van de jaren vijftig richtte ze haar eigen productiehuis op, en verhuisde naar New York. Ze nam lessen bij The Actors Studio van Lee Strasberg, en kreeg een relatie met toneelschrijver Arthur Miller met wie ze op 29 juni 1956 trouwde. Ze wilde zich verdiepen en serieuzere rollen spelen. In Engeland maakte ze "The Prince and The Showgirl", met Laurence Olivier. De film was een flop, maar werd achteraf helemaal niet slecht bevonden. Velen vinden dat haar beste film "Some Like it Hot" was, tegenover Jack Lemmon en Tony Curtis, alhoewel ze ook goede- reacties kreeg voor haar optreden in Bus Stop.

Miller schreef voor haar het script van "The Misfits", waarin ze speelde tegenover Clark Gable en Montgomery Clift, twee Hollywoodlegenden. De opnames waren een hel, doordat ze plaats vonden in de woestijn van Nevada, ver van de bewoonde wereld. Monroe repeteerde tot diep in de nacht met haar persoonlijke coach Paula Strasberg de tekst voor de volgende dag. Samen met haar alcohol- en medicijngebruik leidde dat tot veelvuldig laatkomen of eenvoudigweg niet verschijnen. Halverwege de opnamen stuurde de regisseur John Huston, die zelf ook wel een slokje lustte en soms tijdens de opnamen in slaap viel, haar naar een kliniek om van haar verslaving af te komen. De laatste opnamen zijn in softfocus gefilmd om de sporen van de verslaving te maskeren.

Miller ontmoette tijdens de opnamen de fotografe Inge Morath. Dit leidde tot de scheiding van Monroe op 20 januari 1961.

Daarna werkte Monroe nog mee aan opnames voor "Something's Got to Give", een project dat door de studio werd stilgelegd omdat ze bijna nooit op de set kwam. Haar psychische problemen, deels geërfd van haar moeder, verergerden door haar chronische medicijngebruik.

Op 5 augustus 1962 werd ze dood aangetroffen door de huishoudster Eunice Murray in haar huis in Brentwood, Californië. bij de autopsie op het lichaam van Marilyn Monroe werd acht milligram van het middel chloralhydraat en 4,5 milligram van het middel Nembutal in haar lichaam gevonden, en dr. Theodore J. Curphey van The Los Angeles County Coroner's Office zei in een persconferentie dat de doodsoorzaak was door een acute "vergiftiging barbituraat", met als gevolg van een "waarschijnlijke zelfmoord".

Monroe is begraven op het "Westwood Village Memorial Park Cemetery" in Los Angeles.

Er is in de media veel gespeculeerd over een mogelijke relatie tussen Monroe en president Kennedy. Met de Amerikaanse president John F. Kennedy zou ze volgens deze geruchten een affaire hebben gehad, maar nadat hij haar beu was, zou deze haar over hebben gedragen aan zijn broer Bobby Kennedy. Toen deze haar zou hebben laten vallen, zou Monroe door het lint zijn gegaan, en een poging tot chantage hebben gedaan.

Bewijs voor de relatie en een andere doodsoorzaak dan zelfmoord is echter nooit gevonden.

Er is een aantal oorzaken aan te wijzen voor het ontstaan van deze geruchten. Het grote publiek was in de jaren '60 onwetend van het drugsgebruik van Monroe. Voor buitenstaanders kwam haar dood dan ook onverwacht. Dat gaf dan ook voeding aan speculaties over de doodsoorzaak. Ook het optreden van Monroe op een verjaardag van president Kennedy, zij zong in mei 1962 op een opvallend zwoele manier de president "Happy Birthday" toe, gaf achteraf voeding aan de bovengenoemde speculaties.

Tenslotte ging het hier om twee iconen van de vroege jaren '60 die alle twee op een onverwachte en raadselachtige manier aan hun eind kwamen, voor de populaire pers goed voor veel sappige verhalen.

Een beroemde citaat van Marilyn: "I've been on a calendar, but never on time."

Vader en dochter

In Krakow

Marilyn Monroe - deel 2

Marilyn Monroe in badpak - deel 1

Oma en Opa Mazur

Placebo-effect

Als je erin gelooft dan werkt het.

Parkinson-patiënten kregen een placebo toegediend (bij Parkinson-patiënten wordt te weinig dopmaine aangemaakt). Het bleek dat de productie van dopamine steeg en dat de symptomen verminderden.

De geneeskunst bestaat uit het amuseren van de patiënt, terwijl de natuur de ziekte geneest.

Mooi meisje en 9 andere woorden in het Russisch - deel 1

1. mooi meisje = krasiwaja djewoczka
2. ik weet het niet = nje znaajoe
3. naar rechts = napraawa
4. naar links = naljewa
5. rechtdoor = prjaama
6. waar is het toilet = gdje toe-aljet?
7. hoeveel = skolka
8. hoeveel kost dit = skolka eta sto-iet?
9. hoe laat is het = katory tsjas
10. wanneer = kagdaa

Jalta

Deze aan zee gelegen badplaats werd gesticht door de Oude Grieken en ligt ideaal aan de zuidkust van De Krim; beschermd tegen de noordenwind door het Krimgebergte. Naast populaire badplaats staat Jalta ook bekend om het Livadia Paleis, waar aan het einde van de Tweede Wereldoorlog de Conferentie van Jalta werd gehouden. Stalin, Churchill en Roosevelt kwamen hier bij elkaar om de invloedssferen in Europa te verdelen. Het was tevens het zomerverblijf van de laatste Russische tsaar. Optioneel kun je het paleis bezoeken.

Toen het nog kon

Simferopol

Simferopol (Russisch: Симферополь; Oekraïens: Сімферополь; Krimtataars: Aqmescit) is de hoofdstad van de autonome Krimrepubliek, op het schiereiland de Krim, in Oekraïne. De stad zelf vormt een stadsrayon binnen de autonome republiek en is ook het bestuurlijke centrum van het gelijknamige rayon Simferopol rondom de stad. Simferopol is gelegen aan een kleine rivier, de Salgir, aan de noordkant van het Krimgebergte. De stad heeft 363.597 inwoners (2001).

Binnen de stadsgrenzen bevindt zich de beroemde archeologische resten van de Scythische stad Neapolis.

Later, nadat de Scythen door de Goten waren verjaagd, stichtten de Krimtataren de stad Aqmescit.

Nadat onder leiding van Catharina II de Krim door Rusland was veroverd, werd de naam van de stad in 1784 veranderd in Simferopol. De naam komt van het Griekse Sympheropolis (Συμφερόπολις).

In 1802 werd Simferopol het bestuurlijke centrum van het Gouvernement Taurida. Gedurende en in het kader van de Krimoorlog, tussen 1854 en 1856 waren er Russische soldaten gelegerd en een ziekenhuis gevestigd. Meer dan 30.000 Russische soldaten werden in de omgeving van de stad begraven.

In de twintigste eeuw werd Simferopol opnieuw getroffen door oorlogen in de regio. Aan het einde van de Russische Burgeroorlog, was het hoofdkwartier van Generaal Pjotr Wrangel, leider van het anti-bolsjewistische Witte Leger hier gevestigd. Op 13 november 1920 veroverde het Rode Leger de stad en op 18 oktober 1921 werd Simferopol de hoofdstad van de Krimse Autonome Socialistische Sovjetrepubliek.

Wapenschild van Simferopol tussen 1844 en 1920.Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd de stad tussen 1 november 1941 en 13 april 1944 door het Duitse leger bezet. De Nazi's maakte zich schuldig aan een van de grootste massaslachtingen uit de geschiedenis van Simferopol. 22.000 inwoners vonden hierdoor de dood, in hoofdzaak Russen, Joden, Krimchaks en Zigeuners. Op 13 december 1941 werden er op één dag, door de Einsatzgruppen D, onder leiding van Otto Ohlendorf, 14.300 inwoners van Simferopol gedood.

Nadat de Sovjetsoldaten de stad in april 1944 hadden heroverd, werden op 18 mei van dat jaar de plaatselijke Krimtataren, samen met de rest van de Krimtataren onder dwang gedeporteerd naar Centraal-Azië.

Na de oorlog, op 26 april 1954 werd Simferopol door Chroesjtsjov, samen met de rest van de Krim, overgedragen van Rusland naar de Oekraïne.

Na het ineenstorten van de Sovjet-Unie in 1991 werd Simferopol de hoofdstad van de autonome Krimrepubliek binnen het onafhankelijke Oekraïne.

Van de ruim 363.000 inwoners zijn de meeste inwoners etnisch Russisch. Daarnaast wonen in de stad grote Oekraïense en Krimtaraarse minderheden.

Nadat de Krimtataren in de jaren negentig van hun ballingschap terugkeerden, ontstonden enkele nieuwe Krimtataarse voorsteden.

De stad heeft een treinstation die miljoenen toeristen per jaar bedient, en een internationaal vliegveld. 's Werelds langste trolleybuslijn (86 km) loopt van Simferopol naar Jalta.

De Krim (Oekraïne)

De Krim (Oekraïens: Крим - Krym, Russisch: Крым - Krym, Krim-Tataars: Qırım) is een Oekraïens schiereiland in de Zwarte Zee en de Zee van Azov. De oppervlakte is 27.000 km² en het totaal aantal inwoners was in 2001 2.413.228. Op de Krim ligt de autonome Krimrepubliek met als hoofdstad Simferopol. De belangrijkste havenplaats is Sebastopol aan de Zwarte Zee, die geen onderdeel is van de Krimrepubliek, maar een aparte status heeft binnen Oekraïne. Bekend is ook de badplaats Jalta. Andere plaatsen van belang zijn Feodosija, Kertsj, Bachtsjysaraj en Hoerzoef.

De Krim staat in het noordwesten door de Landengte van Perekop in verbinding met de rest van Oekraïne. De Straat van Kertsj vormt in het oosten de scheiding met het Russische vasteland.

De Krim bestaat voor het grootste deel uit steppe. In het zuiden bevindt zich het Krimgebergte dat een hoogte van 1545 meter bereikt. Ten zuidoosten hiervan ligt de kuststrook, die een mediterraan klimaat heeft en bekend is om zijn wijn en zijn badplaatsen, waaronder Jalta.

Bij het oostelijke Schiereiland van Kertsj begint de ruim 100 kilometer lange Schoorwal van Arabat, een zandig schiereiland dat de Zee van Azov scheidt van de Syvasj, een brakke en moerassige lagune.

De Krim is door een groot aantal volken bewoond geweest. Van de huidige bewoners zijn de Krim-Tataren er het langst, maar ook zij waren ooit nieuwkomers.

Het is mogelijk dat met het "Colchis" in de mythe van de Argonauten de Krim is bedoeld.

De eerste bij name bekende bewoners van de Krim waren de Skythen. In de 6e eeuw voor Christus vestigden Grieken zich aan de kust. Hun nederzettingen verenigden zich in het koninkrijk van de Cimmerische Bosporus, dat via het Romeinse Rijk Byzantijns werd. In de 3e eeuw na Christus belandden tijdens de grote volksverhuizingen Goten op de Krim, waarvan sporen in taal en cultuur (zie Krim-Goten) tot in de 16e eeuw aantoonbaar zijn.

In de 7e en 8e eeuw bezet door de Chazaren werd het later een onderdeel van het Koemanenrijk. Rond 1402 kwam het in bezit van de Gouden Horde die er het Krimkanaat vestigden. De hoofdstad was toen Bachtsjysaraj, dat later bekend werd door het epische gedicht van Poesjkin De fontein van Bachtsjisaraj. In 1475 werd dit kanaat een vazal van het Ottomaanse Rijk, dat het in 1774 onder Russische druk onafhankelijkheid verleende, waarna het in 1783 Russisch werd. Vervolgens leveren Rusland en Turkije een eeuw lang slag om het schiereiland: het beruchtste conflict was de Krimoorlog (1853 - 1856), waarbij Turkije steun kreeg van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk en later ook Piëmont-Sardinië.

Tussen eind 1917 en januari 1918 bestond er een kortdurende onafhankelijke Volksrepubliek Krim onder leiding van de Krimtataren. De republiek werd in januari ingenomen door de Bolsjewieken. Op 18 oktober 1921, na de Russische Burgeroorlog, werd op de Krim de Krimse Autonome Socialistische Sovjetrepubliek gesticht. Deze viel onder de Russische SFSR.

Aan het begin van de 20e eeuw heeft de Krim ten gevolge van immigratie van vele groepen en emigratie van de Krim-Tataren naar elders (bijvoorbeeld naar de Dobroedzja) een zeer gemengde bevolking. De laatste Krim-Tataren van de Krim werden in mei 1944 op last van Stalin gedeporteerd naar Centraal-Azië, een tragedie die de sürgün wordt genoemd. Sinds 1989 konden zij terugkeren.

De Krimse ASSR werd op 30 juni 1945 omgevormd tot de niet meer autonome Krimse Oblast.

Tijdens het bewind van Stalins opvolger Chroesjtsjov werd de Krim in 1954 aan de Oekraïense SSR overgedragen als het gebaar van de vriendschap tussen Russische en Oekraïense volken.

Bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 bleef de Krim bij Oekraïne. De oblast werd echter omgevormd tot een autonome Krimrepubliek.

Er ontstonden tot 1995 steeds opnieuw weer harde conflicten tussen Oekraïne en Rusland. Behalve de opsplitsing van de Zwarte Zeevloot ging het vooral ook om de nationaliteit van het schiereiland. Dankzij het Russisch-Oekraïense vriendschapsverdrag konden de scherpe kanten in de onderlinge verhouding aanzienlijk verzacht worden. Rusland heeft sindsdien een deel van de militaire haven in Sebastopol ten behoeve van zijn Zwarte Zeevloot gepacht. Gespannen onderlinge verhoudingen komen echter ook anno 2008 nog regelmatig voor en het verloop van de grens door de Straat van Kertsj is ook nog steeds omstreden.

Religie

Simpele mensen zien het als waar, wijzen als vals en heersers als nuttig.

Topsporters leven korter

Twee factoren bepalen onze levensduur: de stofwisseling van ons lichaam en de grootte van de hersenen. Hoe hoger de stofwisseling van het lichaam (bv. bij fanatiek sporten, bij dikke mensen, bij mensen die heel veel energie verbruiken), hoe korter de levensduur. Dat klopt met de waarneming dat topsporters in Harvard korter leefden. De enorme lichamelijke inspanning bij sporten lijkt dus levensbekortend te zijn. De Amerikaanse onderzoeker Sohal vond dat hoe meer vliegbewegingen een vlieg maakt, hoe eerder hij dood neervalt. Voorkom je het verspillen van energie van vliegen door ze tussen twee plastic platen rond te laten scharrelen en zo het vliegen onmogelijk te maken, dan leven ze driemaal langer. Eén orgaan, de hersenen, beïnvloedt onze levensduur echter in de omgekeerde richting. Hoe groter en actiever de hersenen zijn, hoe langer de levensduur. Stimulatie van de hersenen lijkt ook de ziekte van Alzheimer uit te stellen en als de ziekte eenmaal is opgetreden, de symptomen van deze ziekte te kunnen verminderen. Omgekeerd zie je bij ziekten waarbij de hersenen te klein zijn, zoals microcephalie en downsyndroom, een kortere levensduur. Bovendien zouden eminente wetenschappers grotere hersenen hebben en ook langer leven. Je kunt de hersenen in grootte laten toenemen door ze te stimuleren met steeds weer nieuwe informatie, zoals experimenteel in een verrijkte omgeving. Het lijkt daarom een stuk gezonder, als je het tenminste leuk vindt, om naar topsport te kijken, dan het zelf te beoefenen. En als je toch aboluut aan sport wilt doen, dan kun je wellicht het beste gaan schaken.

Oekraïne in het kort

Oekraïne (officieel: Ukrajina ; letterlijk: Grensland) is een republiek in Oost-Europa. De totale oppervlakte bedraagt 603.700 km2. Van oost naar west strekt het land zich maximaal uit over een afstand van 1316 kilometer; van noord naar zuid meet het land ongeveer 893 kilometer. Oekraïne is ca. 14,5 keer zo groot als Nederland en na Rusland het grootste land van Europa (Frankrijk: 544.000 km2 ; Spanje 505.000 km2 ; Zweden 450.000 km2 ; Duitsland 356.000 km2 ; Polen 312.000 km2).

Het is zelfs het grootste, geheel in het werelddeel Europa liggende land, want Rusland ligt voor een groot deel in Azië. Oekraïne is na Rusland en Kazakstan de grootste republiek uit de voormalige Sovjet-Unie.

Oekraïne grenst in het westen aan Hongarije (103 kilometer), Moldavië (939 km), Polen (526 km), Slowakije (97 km), in het noorden aan Belarus (891 km), in het oosten aan Rusland (1576 km), en in het zuiden en westen aan Roemenië (totaal: 531 km).

Bovendien grenst Oekraïne in het zuiden ook nog aan de Zee van Azov en de Zwarte Zee, in totaal heeft het land 2782 km kustlijn. Deze twee zeeën zorgen bovendien voor de verbinding van Oekraïne met de wereldzeeën.

De Zwarte Zee is in het noorden verbonden door de Straat van Kertsj, in het zuidwesten door de Bosporus, de Zee van Marmara en de Dardanellen met de Middellandse Zee.

Een groot deel van dit gebied wordt ingenomen door de beroemde zwarte tsjernosem-gronden (meer dan 50% van de totale landoppervlakte), een van de meest vruchtbare (löss)grondsoorten ter wereld. In Oekraïne ligt meer dan een kwart van de totale wereldvoorraad aan tsjernosem-grond.

De Karpaten is een boogvormig ketengebergte in Midden-Europa dat door de zuidwesthoek van Oekraïne loopt. De Karpaten vormen de waterscheiding tussen Oostzee en Zwarte Zee en bestaan uit verschillende delen: de west-Karpaten, de Voor-Karpaten, de Transsylvaanse Alpen en de Woudkarpaten of Oost-Beskiden, waar de hoogste berg van Oekraïne ligt, de Goverla. De Karpaten zijn erg bosrijk: aan de voet treft men eiken aan, in het midden een gordel van beuken en wat hoger sparren. De boomgrens ligt op 1500 meter, in het zuiden op 1800-1900 meter.

Reis naar de Krim - deel 1

Op 1 april 2011 werd de eerste stap genomen om een paar weken een avontuurlijke reis te maken naar de Krim. We boekten bij Wizz air een vliegreis naar Katowice en betaalden voor een retourvlucht Eindhoven - Katowice met 1 stuks babage 80 euro voor twee personen. De betaling via de creditkaart, die de laatste tijd overuren maakt, verliep stroef omdat de verbinding wegviel (ook de televisie deed het niet meer, zodat ik begon te vrezen dat de slechte betaling aan KPN van de laatste tijd daar debet aan zou zijn), maar uiteindelijk lukte het ons na invulling van de juiste secure code de betaling te doen. Voor de eerste keer in mijn leven zal ik gebruik maken van een vliegtuig om me te verplaatsen. Rond half drie 's middags zullen we landen in Katowice. Vandaar zullen we op 13 juni 2011 verder trekken per trein en bus naar de Oekraïne. Een verslag van de reis en de belevenissen zal terzijnertijd volgen.
Het zal nog moeten blijken dat dit geen 1-april grap is geweest.

29 maart 2011

's Morgens op de fiets was het wel wat fris, maar tranen bevatten zout en bevriezen niet zo snel. Vanmorgen was er geen hond die bedelde om een stukje kaas. Geen hond die op de bank lag en ook geen hond die even naar buiten wilde. Ik hoefde ook geen poep of pis op te ruimen. Het was stil en leeg. Ik zie Katja voor me in haar laatste dagen. Eigenlijk was er niet veel contact meer. Het enige waren haar grote ogen en de ademhaling, het op en neer gaan van haar buik. Hartverscheurend was haar gejank in haar laatste nacht. Wat was het een lieve hond.

Onvoorwaardelijke liefde

Een goede psycholoog ziet alles

Een psycholoog is eigenlijk opgeleid om het expressieve aspect van boodschappen te beoordelen ('Hoe ik mezelf ook voordoe - hij doorziet me toch meteen').

Vermijd appeleergedrag

Het is een feit dat als iemand problemen met zichzelf heeft en als hij zich op grond van innerlijke emotionele processen verkeerd gedraagt, raadgevingen, adviezen en vermaningen niet helpen.
Ze helpen niet alleen niet, ze berokkenen zelfs schade. Dit is de reden waarom een gesprekspsychotherapeut iedere vorm van appeleren vermijdt. In plaats daarvan luistert hij en probeert hij op de problemen in te gaan en zich in te leven in de wereld van de zender. In zo'n therapeutisch gesprek heeft een cliënt een betere kans om aan zichzelf te werken en barrieres af te breken die hem verhinderen om datgene te doen waarvan hij met zijn verstand heeft ingezien dat het het beste is.

Het is beter te zwijgen

Het is beter je mond te houden en mensen zich te laten afvragen of je een dwaas bent, dan hem open te doen en aan alle twijfel een eind te maken.

Verlichting

Echt verlichte mensen begrijpen hoe dwaas het is verlichting bij iemand anders te zoeken.

Singulariteit

Verklein een proton tot een miljardste en plaats deze in een ruimte waar een proton reusachtig zou zijn. Voeg 30 gram aan materie toe en je hebt de toestand gemaakt waarin het heelal ontstond, uit een punt dat geen tijd en ruimte kende en waarbuiten of waaromheen niets was. Wetenschappers kunnen terugkijken naar 10 tot de min 43e macht van een seconde. In de tijd dat je een boterham klaarmaakt ontstond een heelal van gigantische afmetingen met alle materie die er nu nog steeds in zit.

Clair Patterson, de grootste geoloog van de 20e eeuw

Misschien wel de belangrijkste geoloog van de 20e eeuw, ook al wordt hij vrijwel nergens genoemd. Hij bepaalde in 1953 de ouderdom van de aarde op 4,55 miljard jaar en vocht tegen het gebruik van lood in allerlei producten (zoals in benzine). Lood komt in de atmosfeer terecht en in het bloed en botten van de mens. De huidige mens bevat 625 keer meer lood in bloed en botten dan de mens voor 1923 (begin van gebruik van lood in allerlei producten). Ook streed hij tegen de schadelijke CFK's. Fabrikanten van loodtoevoegingen financieerde onderzoek naar de schadelijkheid van lood op de mens, zodat ze probeerden Patterson weg te krijgen, want ook al wisten ze dat lood schadelijk was, ze probeerden het publiek ervan te overtuigen dat er niets aan de hand was (dit konden ze gedurende 40 jaar volhouden). Toen in Amerika lood uit benzine verdween verminderde het loodgehalte in het bloed van Amerikanen met 80%.

Binnenkort: de grootste ramp in de wereldgeschiedenis

Een gigantisch vulkanisch gebied dat gemiddeld om de 600.000 jaar de lucht ingaat, voor het laatst 630.000 jaar geleden. Het is dus een supervulkaan dat zich op een hete plek bevindt, een reservoir van gesmolten gesteente dat van minstens 200 km diepte uit de aarde komt. Onder het oppervlak bevindt zich een magmahaard met een doorsnede van 72 km - ongeveer even groot als het park zelf - en zo'n 13 km diep op zijn diepste punt. De druk die zo'n poel aan magma op de aardkorst daarboven uitoefent, heeft Yellowstone en nog eens 480 km omliggend land ongeveer 567 meter hoger gebracht dan waar het zich anders zou bevinden. Haar eerste bekende uitbarsting vond 16,5 miljoen jaar geleden plaats en sindsdien is ze nog 100 keer uitgebarsten. De laatste uitbarsting was 1000 keer groter dan die van Mount Saint Helens in 1980.

Kwantummechanica

Houdt zich bezig met het heel kleine, waarbij de wetten van Newton niet meer gelden. Er zijn al zo'n 150 deeltjes ontdekt, die in een deeltjesversneller zijn ontstaan. Echter, er komen steeds meer deeltjes bij en de rol van al die deeltjes kennen we bij lange niet.

Zwaartekracht

Zwaartekracht is niet zoiets als een ding als wel een gevolg; het is een bijproduct van de kromming van het ruimte-tijd continuüm. In zekere zin bestaat zwaartekracht niet; wat de planeten en sterren in beweging houdt is de vervorming van ruimte en tijd.

De kern van een atoom

De kern van een atoom bestaat uit protonen en neutronen. Daarom heen in een soort spiraliserende wolkjes komen de electronen voor. De kern bevat vrijwel alle massa. Als je het atoom vergroot tot een kathedraal, dan heeft de kern de afmeting van een vliegje, maar is wel 1000 keer zo zwaar als de gehele kathedraal.

De grootte van een proton

Er passen zo'n 500 miljard protonen op de punt van deze i.

De grootte van een atoom

Verdeel 1 mm in 1000 stukjes (=1000 micron). Een pantoffeldiertje meet 2 micron. Je kunt dit diertje zien zwemmen wanneer je een druppel vergroot tot een diameter van 12 meter. Vergroot je die druppel tot een diameter van 24 km dan pas kun je het atoom met het blote oog waarnemen

Emilka en haar vriendinnen

Onze hond

Katja, gestorven op 25 maart 2011 om 10.30 uur

Een half uur voor haar dood brachten we haar in de tuin. Haar hele lichaam was slap. Alleen nog haar kop en ogen kon ze een klein beetje bewegen. De hele nacht had Asia bij haar gewaakt en af en toe wat water toegediend. Haar tong was wit uitgeslagen, net als het tandvlees. Midden in de nacht begon ze zachtjes te janken. Tot het laatst toe hield ze haar plas op. Nu lag ze op een deken en een kussen in de tuin en verwarmde de zon haar vacht. Het leek haar een klein beetje te helpen, want ze sloot even haar ogen en begon wat rustiger te ademen. Om tien over tien pakte ik haar op en bachten we haar naar de auto. De dierenarts, die Asia eerder op de dag had willen bereiken, was gelukkig aanwezig. Meewarend noemde ze Katja's naam toen ze het stervende dier op de houten bank in de wachtruimte zag liggen. Voorzichtig bracht ik haar naar de behandeltafel en kregen we het slechte nieuws te horen. De bloedvoorziening was al een paar dagen door het uitbreken van tumoren in haar organen verstoord, waardoor ze niet meer in staat was op te staan of te lopen. Een paar weken terug rende ze nog op een grasveld en zag ze er vitaal en levendig uit. Een paar minuten nadat ze een narcose had gekregen werd haar een dodelijke injectie in het hart gespoten. Haar pupillen bleven bijna net zo groot als die de afgelopen dagen waren geweest. Katja keek nu in het niets. Het hart was opgehouden te slaan. Voor Asia en mij begon het besef door te dringen dat we nooit meer de onvoorwaardelijke liefde van haar zouden krijgen en dat elk geluid in huis en elke handeling die we zouden doen aan haar zouden herinneren. Een tijd van tranen brak aan.

De kleine Rainman

Een theorie stelt dat iedereen savanttalenten zou hebben die gelokaliseerd zijn in 'lagere' gebieden onder de hersenschors, maar dat die worden onderdrukt door 'hogere' processen. De onderzoeker Darold Treffert noemt dat 'De Kleine Rainman', die we allemaal in ons brein zouden herbergen. Deze verborgen gaven zouden pas tot expressie kunnen komen door dat deel van de hersenen uit te schakelen dat zich met hogere functies bezighoudt. Er zijn inderdaad mensen die een vorm van dementie krijgen die links frontaal begint. Zij ontwikkelen soms tijdens het ziekteproces savantachtige eigenschappen. Ze kunnen bv. compulsief gaan schilderen.De explosie van creativiteit bij deze patiënten gaat samen met een verwoesting van taal en hun sociale capaciteiten. Het meest actieve hersengebied zit dan rechts aan de achterzijde van de hersenen, de visuele cortex.
Een beschadiging op jonge leeftijd lijkt effectiever te zijn voor de ontwikkeling van savanteigenschappen dan een op latere leeftijd, waarschijnlijk omdat het brein dan nog efficiënt nieuwe verbindingen met andere structuren kan maken.

Autisme

Daniel Tammet heeft het aspergersyndroom, een vorm van autisme met hoge intelligentie en is bovendien een savant: hij bezit ongekende reken- en taaltalenten. In 2004 heeft hij een record gevestigd door in vijf uur en negen minuten 22.514 decimalen van het getal pi zonder één fout uit zijn hoofd op te zeggen. Hij had de getallenreeks in drie maanden geleerd. Autisten denken vaak in beelden. Ook Tammet heeft deze eigenschap, die synesthesie wordt genoemd. Zijn geboortedag, woensdag, 31 januari 1979, ziet hij als blauw. Letters en getallen hebben voor hem kleuren. Hij ziet getallen niet alleen in kleur, maar ook in verschillende vormen en grootten en hij kan ieder priemgetal tot 9973 herkennen aan hun kristalvorm. Hij bleek ook in staat om in één week een nieuwe taal te leren, bv. het extreem moeilijke IJslands. Uniek aan hem maakt bovendien het feit dat hij goede sociale vaardigheden heeft, die praktisch altijd ontbreken bij mensen met dit syndroom.

Vanaf 1981 werd voorgesteld om autisten met een normale intelligentie lijders aan 'het syndroom van Asperger' te noemen.

De hersenontwikkeling bij autisme verloopt atypisch. Er ontstaat eerst een te groot hersenvolume, op de leeftijd van 2-4 jaar, waarna er in sommige hersengebieden een te trage groei optreedt en in andere gebieden de groei te vroeg stopt. De belangrijkste oorzaak voor autisme is een genetische. Behalve door genetische factoren wordt de kans op het ontstaan van autisme vergroot door stofwisselingsstoornissen of infecties van het kind in de baarmoeder, een oudere vader of moeder en zuurstoftekort bij de geboorte.
De symtpomen van autisme treden al vroeg op, zo rond het derde jaar. Autisten maken geen contact met anderen en hebben motorische afwijkingen door een ontwikkelingsstoornis van de kleine hersenen. Autisten kunnen slecht emoties en empathie ervaren. Ze begrijpen niet wat er aan de hand is als een ander kind huilt. Inderdaad worden er nu bij autisten stoornissen in het sociale brein gevonden, waarin de chemische boodschappers vasopressine en oxytocine een cruciale rol spelen. Bovendien kunnen autisten slecht lichamelijk contact velen, hoewel ze er wel behoefte aan hebben. Autisme wordt nog maar betrekkelijk kort als een hersenontwikkelingsstoornis gezien die haar basis al in de baarmoeder heeft. Opvoeding kan het probleem dus niet veroorzaakt hebben. Kanner, de naamgever van autisme (in 1943) beweerde ten onrechte dat autisme een reactie zou zijn op het ontbreken van een warm contact met de moeder.

Ulrike Meinhoff

Zij werd van een kritisch journalist een van de oprichters van de Rote Armee Fraktion in Duitsland. Deze groep vermoordde 34 mensen. Zij pleegde zelfmoord in haar cel in 1976. Al eerder was gebleken dat deze terroriste een aneurysma had, een uitpuiling van een zwakke plek in een bloedvat dat tegen de onderzijde van de hersenen precies op de amygdala drukte. Deze veroorzaakte blijvende schade bij haar. Toen ze eraan geholpen werd, beschadigde de neurochirurg bovendien ook nog de prefrontale cortex. Ze had dus twee redenen om agressief en delinquent gedrag te ontwikkelen.

Amygdala

Voor in de slaapkwab (temporaalkwab) van de hersenen ligt de amygdala, die de grootte van een amandal heeft. Afhankelijk van de precieze plaats en wijze van stimulatie van de amygdala, kun je er agressief gedrag mee remmen of opwekken. Het remmende effect werd overtuigend gedemonstreerd door de Spaanse onderzoeker Delgado, die een stier in zijn aanval in de ring vlak voor zich liet stoppen door op afstand de amygdala electrisch te stimuleren. Wanneer je de amygdala aan beide kanten uitschakelt wordt zelfs een rioolrat hanteerbaar. Sommige psychopaten hebben een gestoorde functie van de amygdala. Zij kunnen dan niet van het gezicht van hun slachtoffers aflezen wat ze hun aandoen, en kunnen dan ook geen empathie voor hen opbrengen. In 1966 schoot Charles Whitman, na eerst zijn vrouw en zijn moeder te hebben vermoord, 14 mensen dood op een Texaanse universiteit, 31 andere raakten gewond. Er werd bij hem een tumor gevonden in de temporaalkwab die op de amygdala drukte.

Anabole steroïden en de prefrontale cortex

Het is verontrustend dat grote hoeveelheden anabole steroïden tegenwoordig in de 'sport' worden gebruikt om de spiermassa te vergroten, want die hormonen versterken ook het agressieve gedrag.
De prefrontale cortex, die pas rijp is rond de 23-25 jaar, houdt ons impulsieve gedrag in toom en bevordert het morele gedrag. Alcohol remt de functies van de prefrontale cortex, wat tot plotseling, zinloos geweld kan leiden na een avondje stappen. Een beschadiging van de prefrontale cortex in de eerste levensjaren kan in volwassenheid ook leiden tot gestoord sociaal en moreel gedrag.
Het mannelijk hormoon testosteron stimuleert agressief gedrag (mannen plegen dan ook vijf keer zoveel moorden als vrouwen). Sommige mannen hebben hogere testosteronspiegels dan andere, en hebben daarmee een extra risico voor agressief gedrag.

Genetische achtergrond bij agressief gedrag

Kleine variaties in het gen voor eiwitten die chemische boodschappers in de hersenen afbreken, kunnen leiden tot meer agressie, alcoholisme en agressieve zelfmoorden. Een verminderde activiteit van de chemische boodschapper serotonine gaat gepaard met meer agressie, impulsiviteit en antisociaal gedrag. Onze genetische achtergrond kan dus in belangrijke mate bijdragen aan ons agressieve en criminele gedrag later. De stellige mededeling van de Intelligent Design aanhanger Jitse van der Meer  'Directe genetische effecten op moreel gedrag zijn niet bekend' kunnen we dus gevoeglijk naast ons neerleggen.
Net zoals de mate van agressie al voor een belangrijk deel in de baarmoeder voor de rest van ons leven is vastgelegd, geldt dat ook voor vele andere van onze karaktertrekken. Dit is geen nieuw concept, het was alleen maar tijdelijk taboe om erover te praten in onze maakbare maatschappij. Charles Darwin (1809-1882) schrijft al in zijn autobiografie: 'Ik ben het geheel met Francis Galton (dat was zijn neef) eens dat opvoeding en omgeving slechts geringe invloed op de mens uitoefenen, en dat de meeste van onze eigenschappen aangeboren zijn.' Dat brengt de mogelijke invloed van ouders en vele goedwillende opvoedende instanties tot de juiste proporties terug.

Tafeltenniskampioen - 14 december 2010

Hersensructuren van belang bij bewustzijn

Sommige hersensructuren zijn voor het bewustzijn cruciaal, zoals de hersenschors, de thalams en een functionele koppeling tussen deze hersengebieden. Als de hersenschors of de verbindingen ernaar toe kapot zijn, maar de hersenstamfuncties nog intact, zodat ademhaling, bloeddruk en lichaamstemperatuur nog door de persoon zelf gereguleerd worden, is er geen sprake meer van bewustzijn. De patiënt is dan in een vegetatief coma. Deze patiënten liggen dus niet aan de beademingsapparatuur en hebben een normale hartslag. Ze kunnen hun ogen sluiten en wijd opendoen, kreunen, dwanghuilen en soms zelfs dwanglachen. Ook het slaap-waakritme wordt nog door de hersenstam in stand gehouden. Ze lijken soms 'wakker' te worden zonder dat ze de lichamelijke reacties laten zien die duidelijk maken dat er enige mate van bewustzijn is van de omgeving of van henzelf.

Emilka als bruid - deel 1

Het geheugen

Geheugen: vermogen van mens, dier of machine om data of informatie te bewaren voor later gebruik. Het is gelokaliseerd in de hersenen. Er zijn 3 soorten: STM / LTM en zintuiglijk geheugen.

STM (of werkgeheugen):

inf. naar hippocampus (+ ½ uur bewaard in de vorm van chemische stoffen).

Capaciteit niet erg groot: ongeveer 7 items. Dit kun je wel uitbreiden d.m.v. chunking: 1 item kan dan een zin zijn of een ezelsbruggetje (RAM-geheugen in comp. is dus te vergelijken met het werkgeheugen. De gegevens blijven slechts bewaard zolang de computer aanstaat).

LTM (of permanent geheugen):

Wordt de inf. in de hippocampus maar vaak genoeg herhaald dan stuurt deze signalen naar verschillende schorsgebieden in de grote hersenen. Deze verbindingen worden geheugensporen genoemd. De hippocampus haalt deze informatie op als het nodig is. Deze informatie wordt niet gewist, maar kan wel vervagen (dan moeilijker toegankelijk; harde schijf van de comp. wordt vaak met LTM vergeleken).

LTM in 2 soorten op te delen:

proceduraal geheugen (impliciet geheugen of niet declaratief) en

declaratief geheugen (of expliciet geheugen) = episodisch geheugen (bevat persoonlijke gebeurtenissen) en semantisch geheugen (bevat ‘betekenissen’, bv. je woordenschat).

Kennis in procedurele geheugen is impliciet aanwezig (de feiten die hierin opgeslagen zijn kunnen we niet opnoemen, bv. de kennis van de grammatica van taal; ook kennis over hoe je moet lopen, fietsen, praten etc. ligt opgeslagen in het procedurele geheugen).

Kennis die opgeslagen is in het declaratieve geheugen is expliciet aanwezig. Alle feiten die worden geleerd komen hier terecht. Dit geheugen kunnen we weer opdelen in 2 categorieën: episodisch voor gebeurtenissen en semantisch voor feiten. Dus de inf. die je hier leest wordt opgeslagen in het semantisch geheugen, terwijl het feit dat je de informatie hier gelezen hebt wordt opgeslagen in het episodisch geheugen.

Zintuiglijk geheugen: een soort verlenging van je zintuigen. Het stelt ons bijvoorbeeld in staat om de klanken die we tijdens een gesprek horen, samen te brengen tot bepaalde klankreeksen (nog niet tot woorden of zinnen!). De hoeveelheid informatie die het kan opnemen is zeer beperkt en slechts van korte duur (hooguit enkele seconden)

Het korte termijn geheugen

Inf. via zintuiglijk geheugen  naar STM à informatie verwerkt voordat het  permanent wordt opgeslagen. Het stelt ons in staat om bv. een telefoonnummer op te zoeken in het telefoonboek en het voldoende lang te onthouden om het nummer te vormen. Misschien moeten we het nummer een paar keer herhalen en het even opslaan in ons werkgeheugen.

à beperkt in opslagcapaciteit (probeer maar eens een reeks cijfers te lezen en die dan te herhalen) en in opslagtijd. Niet herhaalde gegevens verdwijnen na een 20-tal seconden, maar meestal nog sneller omdat nieuw binnenkomende informatie de oudere informatie als het ware verdringt.

De snelheid waarmee het werkgeheugen de informatie verwerkt, wat belangrijk is voor de hoeveelheid bewerkingen die binnen een bepaalde tijd kunnen gebeuren, verschilt van persoon tot persoon. Mensen met een hoge werksnelheid zullen meer informatie tegelijk kunnen verwerken en ook beter reageren op informatie die aan een hoog tempo wordt aangeboden.

Verzorg je geheugen

Een gezonde geest in een gezond lichaam. Dit gezegde is ook van toepassing op uw geheugen.

1. Zintuigen

Hoe meer zintuigen we gebruiken om iets waar te nemen, hoe beter we die informatie zullen onthouden. Als een bepaald zintuig minder goed functioneert, dan zullen we dat proberen te compenseren. Zo zal een blinde bijvoorbeeld meer informatie opnemen via zijn gehoor.

Om het geheugen zo goed mogelijk te kunnen gebruiken is het dus belangrijk om alle zintuigen te gebruiken. Indien u iets wil onthouden, bekijk het dan niet alleen, maar probeer het ook te voelen, te ruiken of te horen. Indien uw gezicht of uw gehoor achteruit gaat, zorg dan voor een aangepaste bril, eventueel voor een hoorapparaat, enz.

2. Fysieke conditie

Wie moe is, zich niet lekker voelt, enz., die zal zich minder goed kunnen concentreren en daardoor minder goed onthouden.

Een gezonde voeding met veel groenten en fruit en regelmatige lichaamsbeweging zorgen er niet alleen voor dat u zich fysiek beter voelt, maar zorgen bovendien voor een betere doorbloeding en zuurstofvoorziening van de hersenen.

3. Geestelijk evenwicht

Wanneer u gespannen bent, zich zorgen maakt, veel piekert, treurt om het verlies van een geliefd iemand, enz., dan zal u zich eveneens minder goed kunnen concentreren en zal uw geheugen u in de steek laten.

Sommige geneesmiddelen (bv. slaapmiddelen) kunnen uw geheugen negatief beïnvloeden. Ook alcohol heeft een negatieve invloed op het geheugen.

4. Voorkennis

De kennis die we hebben, kan invloed uitoefenen op hoe goed we bepaalde dingen onthouden.

Ten eerste is er het element intelligentie. Mensen met een hoge (verbale) intelligentie onthouden beter teksten dan minder (verbaal) intelligente mensen. Dit heeft ermee te maken dat ze beter begrijpen, sneller verbanden leggen, beter kunnen structureren, enz. Dit effect wordt sterker met het ouder worden. Misschien omdat (verbaal) intelligente mensen meer lezen en dus ook meer oefenen in het verwerken van gegevens.

Anderzijds zullen mensen vooral die dingen onthouden die hen interesseren, waarmee ze iets kunnen doen, of waarover ze reeds iets weten. Het belang van voorkennis is in dit verband ook erg belangrijk. Onderzoek heeft bv. uitgewezen dat Franse koks beter recepten onthouden voor Franse recepten dan voor Chinese, of dat schaakmeesters beter dan beginnelingen posities onthouden. Dit komt omdat ze de nieuwe kennis kunnen vasthaken in een reeds bestaand netwerk. Beginnelingen hebben dat voordeel niet.

Om die redenen is het belangrijk om geestelijk actief te blijven ook als men oud wordt. Niet zozeer omdat men hiermee zijn geheugen op peil zou houden, maar wel omdat men daardoor de informatiestromen beter kan blijven verwerken, wat onrechtstreeks het geheugen ten goede komt.

Het lange termijn geheugen

De informatie die de moeite waard is en die we op een of andere manier verwerken, wordt opgeslagen in het derde systeem, het lange termijn geheugen. Ook sterk emotioneel geladen gebeurtenissen worden in dit geheugen geregistreerd. Het beschikt over een onbeperkte opslagruimte waarin de informatie bijna eindeloos wordt bewaard. Het raakt dus nooit vol, hoe oud men ook wordt, en de informatie wordt ook niet uitgewist. Wel kan de informatie moeilijker toegankelijk worden. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde woorden uit een dialect of een taal die u niet dagelijks gebruikt: schijnbaar bent u ze vergeten, maar als iemand het woord gebruikt, zal u het zich herinneren.

Dat ‘vergeten’ is minstens even belangrijk als het ‘bewaren’. Indien we alle informatie die is opgeslagen, alles wat we denken, voelen en meemaken, op eenzelfde actieve manier zouden bewaren zodat ze ten allen tijde kan worden opgeroepen, dan zouden we wellicht gek worden.

Binnen dit lange termijn geheugen onderscheidt men twee grote vormen van informatie-opslag:

• het proceduraal geheugen is het geheugen voor procedures, hoe u iets moet doen. Hoe u moet fietsen bijvoorbeeld;

• het declaratief geheugen is het geheugen voor persoonlijke gebeurtenissen (het episodisch geheugen) en betekenissen (semantisch geheugen). In het semantisch geheugen zit bijvoorbeeld uw woordenschat.

Het opslaan en terug oproepen van informatie verloopt via bepaalde procedures. Het lange termijn geheugen is misschien best te vergelijken met een bibliotheek waarin de boeken via een bepaald systeem zijn opgeslagen en waarin u aan de hand van steekkaarten het gewenste boek kan opzoeken, of met een computerbestand dat u aan de hand van bepaalde trefwoorden kan openen. Hoe beter de opgeslagen informatie is georganiseerd, hoe gemakkelijker we ze weer kunnen oproepen.

Winters Gdansk

Nu heeft-ie het naar z'n zin

...en dan het moeilijkste moment

Eén van zijn hobbies

Schijndood

Koning Lodewijk IX van Frankrijk bewoog in 1244 in zijn doodskist tijdens de requiemmis die er voor hem werd gehouden. Hierna werd de begrafenis uitgesteld en herstelde hij geheel van zijn ziekte. Vervolgens ging hij op kruistocht naar Egypte en gaf de dood ruimschoots terug wat deze aan hem tekort was gekomen.

Locked-in-syndroom

Dit is een volledige scheiding tussen de hersenen en het ruggemerg door een beschadiging laag in de hersenstam. De hersenen zijn verder geheel intact, en de patiënt is volledig alert. Maar hij kan dit niet duidelijk maken aan de omgeving omdat hij volledig verlamd is. Alles kan hij verstaan, zien en begrijpen, maar hij kan niets bewegen en hij kan niet spreken. Aleen de oogleden kunnen nog worden gesloten en de ogen kunnen worden bewogen. De Parijse journalist Jean-Dominique Bauby had in 1995 een hersenbloeding waarna hij gedurende 20 dagen in coma was. Daarna werd hem, om te communiceren, het alfabet voorgelezen en als de juiste letter genoemd werd knipperde hij een keer met zijn oog. Zo heeft hij lettertje voor lettertje een boek geschreven The Diving Bell and the Butterfly, dat duidelijk maakt dat hij zich volledig bewust is van zijn omgeving, van zichzelf en van de ellendige situatie waarin hij verkeerde. Er is in 2007 een indrukwekkende film van gemaakt met dezelfde titel.

Verlangen naar de zomer

Nihilisme

Nihilisme is een filosofische visie die inhoudt dat het bestaan niet alleen geen betekenis, doel, kenbare waarheid of waarde heeft, maar ook dat er geen betekenis of doel aan te geven is. Ze wordt vaak verbonden met de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche, die eens schreef dat "waarheden illusies (zijn), waarvan we vergeten zijn dat ze het zijn". Overigens was Nietzsche geen nihilist, hij vond zelfs dat het christendom de ultieme vorm van nihilisme was.

Volgens Nietzsche wordt het nihilisme gekenmerkt door:

- Ongeldigheid van moraal, in de zin dat morele waarden geen absolute geldigheid hebben;   

   moraal is subjectief.

- Ongeldigheid van waarheid: objectieve eeuwige waarheden zijn niet kenbaar;

   waarheid is subjectief.

- Er is geen god: een eeuwige macht bestaat niet; de mens staat alleen.

- Eeuwige herhaling: de geschiedenis heeft geen doel.

Om deze redenen wordt Nietzsche ook wel gezien als een existentialist. De weg uit het nihilisme ziet Nietzsche in de mogelijkheid van mensen om Übermenschen te worden.

Geheugen en voeding

In 2050: 30% bevolking geïndustrialiseerde landen boven de 65 (bij 40% van 65+ treedt geheugenverlies op als gevolg van de leeftijd)

Op peil houden van glycemie: belangrijk om mentale en fysische prestaties gaaf te houden (studie)

Frans onderzoek (169 senioren, ouder dan 68 over 5 jaar): risico van verval cognitieve functies het kleinst bij personen met een BMI tussen 23 en 27

Body Mass Index (BMI) = verhouding lichaamslengte en lichaamsgewicht (BMI = kg/m2, dus 70 / (1,75 x 1,75) = 25) à < 18,5 = ondergewicht; 18,5 – 25 = een gezond gewicht, daarna overgewicht (tot 30) en obesitas (30-35). > 40 = morbide obesitas

Epidemiologische studies: bep. voedingsfactoren verband met vermindering cognitief verval als gevolg van ouderdom of met de vertraging van de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer (vooral vitamine C en E; als voedingssupplement minder duidelijk)

Te rijke en vette voeding: verhoogd cerebrovasculair risico à gaat gepaard met geheugenverlies en dementie

Mediterrane voeding, rijk aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren (olijfolie) en anti-oxidantia (plantaardige), blijkt ook beschermend te werken voor een verval van ouderdomsgebonden cognitieve functies.

Choline (aanwezig in eidooier) en zijn derivaten: een rol van betekenis bij de communicatie tussen zenuwen en tussen de cellen. Toediening in de eerste levensjaren evt. gevolgen voor het geheugen op latere leeftijd (ratten die choline kregen direct na de geboorte, bleken beter te onthouden ook later, wanneer ze ouder waren)

Vitamine B9 (komt voor in groene groenten als bonen, broccoli, citrusfruit en eieren): belangrijk bij het voorkomen van geboorteafwijkingen, hart en vaatziektes en mogelijk verschillende soorten kanker. Gaat dementie en geestelijke achteruitgang tegen. Houdt het brein scherper (recentelijke studie).

Studie in Italië: mensen met een laag B9 gehalte of hogere gehaltes homocysteine animo acid in hun bloed een twee maal hoger risico liepen om dementie te ontwikkelen in de daarop volgende vier jaar (B9 helpt bij de bloedcirculatie en verlaagt te hoge homocysteine; men denkt dat homocysteine de bloedvaatwand verzwakt, waardoor grotere kans op herseninfarcten)

B12: een kwart v/d ouderen in ons land: tekort aan vitamine B12 (veel ouderen ondervinden hierdoor problemen met het geheugen, waarnemen en opslaan van informatie). Belangrijkste oorzaak: verminderde opname ervan in de darm. Behalve het eten van produkten rijk aan vitamine B12 zoals vis zouden ouderen ook vitaminesupplementen moeten gaan nemen. Ook zou er een verband bestaan tussen vitamine B12 tekort en het ontstaan van dementie

Vitamine C: vele studies vonden geen bewijs voor veiligheidsrisico’s anders dan een sporadische milde diaree (maximaal zou men zelfs 2000 mg vit.c kunnen innemen).

Vitamine E en C verlagen het risico op bepaalde chronische ziekten zoals Alzheimer, verschillende soorten kanker, hart en vaatziekten etc.

Waarom werkt vitamine C tegen infecties: mensen elimineren de megadossissen vitamine C via de darmen en de urinewegen. We behouden echter in ons lichaam de extra elektronen die vitamine C levert. Deze extra elektronen neutraliseren de vrije radicalen (de ziekmakende stoffen). Vrije radicalen missen immers een elektron en proberen die te vinden bij gezonde lichaamscellen. Indien er voldoende vitamine C in het lichaam aanwezig is, verkiezen de vrije radicalen de gemakkelijkste weg en nemen ze een elektron af van de aanwezige vitamine C