29 maart 2011

's Morgens op de fiets was het wel wat fris, maar tranen bevatten zout en bevriezen niet zo snel. Vanmorgen was er geen hond die bedelde om een stukje kaas. Geen hond die op de bank lag en ook geen hond die even naar buiten wilde. Ik hoefde ook geen poep of pis op te ruimen. Het was stil en leeg. Ik zie Katja voor me in haar laatste dagen. Eigenlijk was er niet veel contact meer. Het enige waren haar grote ogen en de ademhaling, het op en neer gaan van haar buik. Hartverscheurend was haar gejank in haar laatste nacht. Wat was het een lieve hond.

Onvoorwaardelijke liefde

Een goede psycholoog ziet alles

Een psycholoog is eigenlijk opgeleid om het expressieve aspect van boodschappen te beoordelen ('Hoe ik mezelf ook voordoe - hij doorziet me toch meteen').

Vermijd appeleergedrag

Het is een feit dat als iemand problemen met zichzelf heeft en als hij zich op grond van innerlijke emotionele processen verkeerd gedraagt, raadgevingen, adviezen en vermaningen niet helpen.
Ze helpen niet alleen niet, ze berokkenen zelfs schade. Dit is de reden waarom een gesprekspsychotherapeut iedere vorm van appeleren vermijdt. In plaats daarvan luistert hij en probeert hij op de problemen in te gaan en zich in te leven in de wereld van de zender. In zo'n therapeutisch gesprek heeft een cliënt een betere kans om aan zichzelf te werken en barrieres af te breken die hem verhinderen om datgene te doen waarvan hij met zijn verstand heeft ingezien dat het het beste is.

Het is beter te zwijgen

Het is beter je mond te houden en mensen zich te laten afvragen of je een dwaas bent, dan hem open te doen en aan alle twijfel een eind te maken.

Verlichting

Echt verlichte mensen begrijpen hoe dwaas het is verlichting bij iemand anders te zoeken.

Singulariteit

Verklein een proton tot een miljardste en plaats deze in een ruimte waar een proton reusachtig zou zijn. Voeg 30 gram aan materie toe en je hebt de toestand gemaakt waarin het heelal ontstond, uit een punt dat geen tijd en ruimte kende en waarbuiten of waaromheen niets was. Wetenschappers kunnen terugkijken naar 10 tot de min 43e macht van een seconde. In de tijd dat je een boterham klaarmaakt ontstond een heelal van gigantische afmetingen met alle materie die er nu nog steeds in zit.

Clair Patterson, de grootste geoloog van de 20e eeuw

Misschien wel de belangrijkste geoloog van de 20e eeuw, ook al wordt hij vrijwel nergens genoemd. Hij bepaalde in 1953 de ouderdom van de aarde op 4,55 miljard jaar en vocht tegen het gebruik van lood in allerlei producten (zoals in benzine). Lood komt in de atmosfeer terecht en in het bloed en botten van de mens. De huidige mens bevat 625 keer meer lood in bloed en botten dan de mens voor 1923 (begin van gebruik van lood in allerlei producten). Ook streed hij tegen de schadelijke CFK's. Fabrikanten van loodtoevoegingen financieerde onderzoek naar de schadelijkheid van lood op de mens, zodat ze probeerden Patterson weg te krijgen, want ook al wisten ze dat lood schadelijk was, ze probeerden het publiek ervan te overtuigen dat er niets aan de hand was (dit konden ze gedurende 40 jaar volhouden). Toen in Amerika lood uit benzine verdween verminderde het loodgehalte in het bloed van Amerikanen met 80%.

Binnenkort: de grootste ramp in de wereldgeschiedenis

Een gigantisch vulkanisch gebied dat gemiddeld om de 600.000 jaar de lucht ingaat, voor het laatst 630.000 jaar geleden. Het is dus een supervulkaan dat zich op een hete plek bevindt, een reservoir van gesmolten gesteente dat van minstens 200 km diepte uit de aarde komt. Onder het oppervlak bevindt zich een magmahaard met een doorsnede van 72 km - ongeveer even groot als het park zelf - en zo'n 13 km diep op zijn diepste punt. De druk die zo'n poel aan magma op de aardkorst daarboven uitoefent, heeft Yellowstone en nog eens 480 km omliggend land ongeveer 567 meter hoger gebracht dan waar het zich anders zou bevinden. Haar eerste bekende uitbarsting vond 16,5 miljoen jaar geleden plaats en sindsdien is ze nog 100 keer uitgebarsten. De laatste uitbarsting was 1000 keer groter dan die van Mount Saint Helens in 1980.

Kwantummechanica

Houdt zich bezig met het heel kleine, waarbij de wetten van Newton niet meer gelden. Er zijn al zo'n 150 deeltjes ontdekt, die in een deeltjesversneller zijn ontstaan. Echter, er komen steeds meer deeltjes bij en de rol van al die deeltjes kennen we bij lange niet.

Zwaartekracht

Zwaartekracht is niet zoiets als een ding als wel een gevolg; het is een bijproduct van de kromming van het ruimte-tijd continuüm. In zekere zin bestaat zwaartekracht niet; wat de planeten en sterren in beweging houdt is de vervorming van ruimte en tijd.

De kern van een atoom

De kern van een atoom bestaat uit protonen en neutronen. Daarom heen in een soort spiraliserende wolkjes komen de electronen voor. De kern bevat vrijwel alle massa. Als je het atoom vergroot tot een kathedraal, dan heeft de kern de afmeting van een vliegje, maar is wel 1000 keer zo zwaar als de gehele kathedraal.

De grootte van een proton

Er passen zo'n 500 miljard protonen op de punt van deze i.

De grootte van een atoom

Verdeel 1 mm in 1000 stukjes (=1000 micron). Een pantoffeldiertje meet 2 micron. Je kunt dit diertje zien zwemmen wanneer je een druppel vergroot tot een diameter van 12 meter. Vergroot je die druppel tot een diameter van 24 km dan pas kun je het atoom met het blote oog waarnemen

Emilka en haar vriendinnen

Onze hond

Katja, gestorven op 25 maart 2011 om 10.30 uur

Een half uur voor haar dood brachten we haar in de tuin. Haar hele lichaam was slap. Alleen nog haar kop en ogen kon ze een klein beetje bewegen. De hele nacht had Asia bij haar gewaakt en af en toe wat water toegediend. Haar tong was wit uitgeslagen, net als het tandvlees. Midden in de nacht begon ze zachtjes te janken. Tot het laatst toe hield ze haar plas op. Nu lag ze op een deken en een kussen in de tuin en verwarmde de zon haar vacht. Het leek haar een klein beetje te helpen, want ze sloot even haar ogen en begon wat rustiger te ademen. Om tien over tien pakte ik haar op en bachten we haar naar de auto. De dierenarts, die Asia eerder op de dag had willen bereiken, was gelukkig aanwezig. Meewarend noemde ze Katja's naam toen ze het stervende dier op de houten bank in de wachtruimte zag liggen. Voorzichtig bracht ik haar naar de behandeltafel en kregen we het slechte nieuws te horen. De bloedvoorziening was al een paar dagen door het uitbreken van tumoren in haar organen verstoord, waardoor ze niet meer in staat was op te staan of te lopen. Een paar weken terug rende ze nog op een grasveld en zag ze er vitaal en levendig uit. Een paar minuten nadat ze een narcose had gekregen werd haar een dodelijke injectie in het hart gespoten. Haar pupillen bleven bijna net zo groot als die de afgelopen dagen waren geweest. Katja keek nu in het niets. Het hart was opgehouden te slaan. Voor Asia en mij begon het besef door te dringen dat we nooit meer de onvoorwaardelijke liefde van haar zouden krijgen en dat elk geluid in huis en elke handeling die we zouden doen aan haar zouden herinneren. Een tijd van tranen brak aan.

De kleine Rainman

Een theorie stelt dat iedereen savanttalenten zou hebben die gelokaliseerd zijn in 'lagere' gebieden onder de hersenschors, maar dat die worden onderdrukt door 'hogere' processen. De onderzoeker Darold Treffert noemt dat 'De Kleine Rainman', die we allemaal in ons brein zouden herbergen. Deze verborgen gaven zouden pas tot expressie kunnen komen door dat deel van de hersenen uit te schakelen dat zich met hogere functies bezighoudt. Er zijn inderdaad mensen die een vorm van dementie krijgen die links frontaal begint. Zij ontwikkelen soms tijdens het ziekteproces savantachtige eigenschappen. Ze kunnen bv. compulsief gaan schilderen.De explosie van creativiteit bij deze patiënten gaat samen met een verwoesting van taal en hun sociale capaciteiten. Het meest actieve hersengebied zit dan rechts aan de achterzijde van de hersenen, de visuele cortex.
Een beschadiging op jonge leeftijd lijkt effectiever te zijn voor de ontwikkeling van savanteigenschappen dan een op latere leeftijd, waarschijnlijk omdat het brein dan nog efficiënt nieuwe verbindingen met andere structuren kan maken.

Autisme

Daniel Tammet heeft het aspergersyndroom, een vorm van autisme met hoge intelligentie en is bovendien een savant: hij bezit ongekende reken- en taaltalenten. In 2004 heeft hij een record gevestigd door in vijf uur en negen minuten 22.514 decimalen van het getal pi zonder één fout uit zijn hoofd op te zeggen. Hij had de getallenreeks in drie maanden geleerd. Autisten denken vaak in beelden. Ook Tammet heeft deze eigenschap, die synesthesie wordt genoemd. Zijn geboortedag, woensdag, 31 januari 1979, ziet hij als blauw. Letters en getallen hebben voor hem kleuren. Hij ziet getallen niet alleen in kleur, maar ook in verschillende vormen en grootten en hij kan ieder priemgetal tot 9973 herkennen aan hun kristalvorm. Hij bleek ook in staat om in één week een nieuwe taal te leren, bv. het extreem moeilijke IJslands. Uniek aan hem maakt bovendien het feit dat hij goede sociale vaardigheden heeft, die praktisch altijd ontbreken bij mensen met dit syndroom.

Vanaf 1981 werd voorgesteld om autisten met een normale intelligentie lijders aan 'het syndroom van Asperger' te noemen.

De hersenontwikkeling bij autisme verloopt atypisch. Er ontstaat eerst een te groot hersenvolume, op de leeftijd van 2-4 jaar, waarna er in sommige hersengebieden een te trage groei optreedt en in andere gebieden de groei te vroeg stopt. De belangrijkste oorzaak voor autisme is een genetische. Behalve door genetische factoren wordt de kans op het ontstaan van autisme vergroot door stofwisselingsstoornissen of infecties van het kind in de baarmoeder, een oudere vader of moeder en zuurstoftekort bij de geboorte.
De symtpomen van autisme treden al vroeg op, zo rond het derde jaar. Autisten maken geen contact met anderen en hebben motorische afwijkingen door een ontwikkelingsstoornis van de kleine hersenen. Autisten kunnen slecht emoties en empathie ervaren. Ze begrijpen niet wat er aan de hand is als een ander kind huilt. Inderdaad worden er nu bij autisten stoornissen in het sociale brein gevonden, waarin de chemische boodschappers vasopressine en oxytocine een cruciale rol spelen. Bovendien kunnen autisten slecht lichamelijk contact velen, hoewel ze er wel behoefte aan hebben. Autisme wordt nog maar betrekkelijk kort als een hersenontwikkelingsstoornis gezien die haar basis al in de baarmoeder heeft. Opvoeding kan het probleem dus niet veroorzaakt hebben. Kanner, de naamgever van autisme (in 1943) beweerde ten onrechte dat autisme een reactie zou zijn op het ontbreken van een warm contact met de moeder.

Ulrike Meinhoff

Zij werd van een kritisch journalist een van de oprichters van de Rote Armee Fraktion in Duitsland. Deze groep vermoordde 34 mensen. Zij pleegde zelfmoord in haar cel in 1976. Al eerder was gebleken dat deze terroriste een aneurysma had, een uitpuiling van een zwakke plek in een bloedvat dat tegen de onderzijde van de hersenen precies op de amygdala drukte. Deze veroorzaakte blijvende schade bij haar. Toen ze eraan geholpen werd, beschadigde de neurochirurg bovendien ook nog de prefrontale cortex. Ze had dus twee redenen om agressief en delinquent gedrag te ontwikkelen.

Amygdala

Voor in de slaapkwab (temporaalkwab) van de hersenen ligt de amygdala, die de grootte van een amandal heeft. Afhankelijk van de precieze plaats en wijze van stimulatie van de amygdala, kun je er agressief gedrag mee remmen of opwekken. Het remmende effect werd overtuigend gedemonstreerd door de Spaanse onderzoeker Delgado, die een stier in zijn aanval in de ring vlak voor zich liet stoppen door op afstand de amygdala electrisch te stimuleren. Wanneer je de amygdala aan beide kanten uitschakelt wordt zelfs een rioolrat hanteerbaar. Sommige psychopaten hebben een gestoorde functie van de amygdala. Zij kunnen dan niet van het gezicht van hun slachtoffers aflezen wat ze hun aandoen, en kunnen dan ook geen empathie voor hen opbrengen. In 1966 schoot Charles Whitman, na eerst zijn vrouw en zijn moeder te hebben vermoord, 14 mensen dood op een Texaanse universiteit, 31 andere raakten gewond. Er werd bij hem een tumor gevonden in de temporaalkwab die op de amygdala drukte.

Anabole steroïden en de prefrontale cortex

Het is verontrustend dat grote hoeveelheden anabole steroïden tegenwoordig in de 'sport' worden gebruikt om de spiermassa te vergroten, want die hormonen versterken ook het agressieve gedrag.
De prefrontale cortex, die pas rijp is rond de 23-25 jaar, houdt ons impulsieve gedrag in toom en bevordert het morele gedrag. Alcohol remt de functies van de prefrontale cortex, wat tot plotseling, zinloos geweld kan leiden na een avondje stappen. Een beschadiging van de prefrontale cortex in de eerste levensjaren kan in volwassenheid ook leiden tot gestoord sociaal en moreel gedrag.
Het mannelijk hormoon testosteron stimuleert agressief gedrag (mannen plegen dan ook vijf keer zoveel moorden als vrouwen). Sommige mannen hebben hogere testosteronspiegels dan andere, en hebben daarmee een extra risico voor agressief gedrag.

Genetische achtergrond bij agressief gedrag

Kleine variaties in het gen voor eiwitten die chemische boodschappers in de hersenen afbreken, kunnen leiden tot meer agressie, alcoholisme en agressieve zelfmoorden. Een verminderde activiteit van de chemische boodschapper serotonine gaat gepaard met meer agressie, impulsiviteit en antisociaal gedrag. Onze genetische achtergrond kan dus in belangrijke mate bijdragen aan ons agressieve en criminele gedrag later. De stellige mededeling van de Intelligent Design aanhanger Jitse van der Meer  'Directe genetische effecten op moreel gedrag zijn niet bekend' kunnen we dus gevoeglijk naast ons neerleggen.
Net zoals de mate van agressie al voor een belangrijk deel in de baarmoeder voor de rest van ons leven is vastgelegd, geldt dat ook voor vele andere van onze karaktertrekken. Dit is geen nieuw concept, het was alleen maar tijdelijk taboe om erover te praten in onze maakbare maatschappij. Charles Darwin (1809-1882) schrijft al in zijn autobiografie: 'Ik ben het geheel met Francis Galton (dat was zijn neef) eens dat opvoeding en omgeving slechts geringe invloed op de mens uitoefenen, en dat de meeste van onze eigenschappen aangeboren zijn.' Dat brengt de mogelijke invloed van ouders en vele goedwillende opvoedende instanties tot de juiste proporties terug.

Tafeltenniskampioen - 14 december 2010

Hersensructuren van belang bij bewustzijn

Sommige hersensructuren zijn voor het bewustzijn cruciaal, zoals de hersenschors, de thalams en een functionele koppeling tussen deze hersengebieden. Als de hersenschors of de verbindingen ernaar toe kapot zijn, maar de hersenstamfuncties nog intact, zodat ademhaling, bloeddruk en lichaamstemperatuur nog door de persoon zelf gereguleerd worden, is er geen sprake meer van bewustzijn. De patiënt is dan in een vegetatief coma. Deze patiënten liggen dus niet aan de beademingsapparatuur en hebben een normale hartslag. Ze kunnen hun ogen sluiten en wijd opendoen, kreunen, dwanghuilen en soms zelfs dwanglachen. Ook het slaap-waakritme wordt nog door de hersenstam in stand gehouden. Ze lijken soms 'wakker' te worden zonder dat ze de lichamelijke reacties laten zien die duidelijk maken dat er enige mate van bewustzijn is van de omgeving of van henzelf.

Emilka als bruid - deel 1

Het geheugen

Geheugen: vermogen van mens, dier of machine om data of informatie te bewaren voor later gebruik. Het is gelokaliseerd in de hersenen. Er zijn 3 soorten: STM / LTM en zintuiglijk geheugen.

STM (of werkgeheugen):

inf. naar hippocampus (+ ½ uur bewaard in de vorm van chemische stoffen).

Capaciteit niet erg groot: ongeveer 7 items. Dit kun je wel uitbreiden d.m.v. chunking: 1 item kan dan een zin zijn of een ezelsbruggetje (RAM-geheugen in comp. is dus te vergelijken met het werkgeheugen. De gegevens blijven slechts bewaard zolang de computer aanstaat).

LTM (of permanent geheugen):

Wordt de inf. in de hippocampus maar vaak genoeg herhaald dan stuurt deze signalen naar verschillende schorsgebieden in de grote hersenen. Deze verbindingen worden geheugensporen genoemd. De hippocampus haalt deze informatie op als het nodig is. Deze informatie wordt niet gewist, maar kan wel vervagen (dan moeilijker toegankelijk; harde schijf van de comp. wordt vaak met LTM vergeleken).

LTM in 2 soorten op te delen:

proceduraal geheugen (impliciet geheugen of niet declaratief) en

declaratief geheugen (of expliciet geheugen) = episodisch geheugen (bevat persoonlijke gebeurtenissen) en semantisch geheugen (bevat ‘betekenissen’, bv. je woordenschat).

Kennis in procedurele geheugen is impliciet aanwezig (de feiten die hierin opgeslagen zijn kunnen we niet opnoemen, bv. de kennis van de grammatica van taal; ook kennis over hoe je moet lopen, fietsen, praten etc. ligt opgeslagen in het procedurele geheugen).

Kennis die opgeslagen is in het declaratieve geheugen is expliciet aanwezig. Alle feiten die worden geleerd komen hier terecht. Dit geheugen kunnen we weer opdelen in 2 categorieën: episodisch voor gebeurtenissen en semantisch voor feiten. Dus de inf. die je hier leest wordt opgeslagen in het semantisch geheugen, terwijl het feit dat je de informatie hier gelezen hebt wordt opgeslagen in het episodisch geheugen.

Zintuiglijk geheugen: een soort verlenging van je zintuigen. Het stelt ons bijvoorbeeld in staat om de klanken die we tijdens een gesprek horen, samen te brengen tot bepaalde klankreeksen (nog niet tot woorden of zinnen!). De hoeveelheid informatie die het kan opnemen is zeer beperkt en slechts van korte duur (hooguit enkele seconden)

Het korte termijn geheugen

Inf. via zintuiglijk geheugen  naar STM à informatie verwerkt voordat het  permanent wordt opgeslagen. Het stelt ons in staat om bv. een telefoonnummer op te zoeken in het telefoonboek en het voldoende lang te onthouden om het nummer te vormen. Misschien moeten we het nummer een paar keer herhalen en het even opslaan in ons werkgeheugen.

à beperkt in opslagcapaciteit (probeer maar eens een reeks cijfers te lezen en die dan te herhalen) en in opslagtijd. Niet herhaalde gegevens verdwijnen na een 20-tal seconden, maar meestal nog sneller omdat nieuw binnenkomende informatie de oudere informatie als het ware verdringt.

De snelheid waarmee het werkgeheugen de informatie verwerkt, wat belangrijk is voor de hoeveelheid bewerkingen die binnen een bepaalde tijd kunnen gebeuren, verschilt van persoon tot persoon. Mensen met een hoge werksnelheid zullen meer informatie tegelijk kunnen verwerken en ook beter reageren op informatie die aan een hoog tempo wordt aangeboden.

Verzorg je geheugen

Een gezonde geest in een gezond lichaam. Dit gezegde is ook van toepassing op uw geheugen.

1. Zintuigen

Hoe meer zintuigen we gebruiken om iets waar te nemen, hoe beter we die informatie zullen onthouden. Als een bepaald zintuig minder goed functioneert, dan zullen we dat proberen te compenseren. Zo zal een blinde bijvoorbeeld meer informatie opnemen via zijn gehoor.

Om het geheugen zo goed mogelijk te kunnen gebruiken is het dus belangrijk om alle zintuigen te gebruiken. Indien u iets wil onthouden, bekijk het dan niet alleen, maar probeer het ook te voelen, te ruiken of te horen. Indien uw gezicht of uw gehoor achteruit gaat, zorg dan voor een aangepaste bril, eventueel voor een hoorapparaat, enz.

2. Fysieke conditie

Wie moe is, zich niet lekker voelt, enz., die zal zich minder goed kunnen concentreren en daardoor minder goed onthouden.

Een gezonde voeding met veel groenten en fruit en regelmatige lichaamsbeweging zorgen er niet alleen voor dat u zich fysiek beter voelt, maar zorgen bovendien voor een betere doorbloeding en zuurstofvoorziening van de hersenen.

3. Geestelijk evenwicht

Wanneer u gespannen bent, zich zorgen maakt, veel piekert, treurt om het verlies van een geliefd iemand, enz., dan zal u zich eveneens minder goed kunnen concentreren en zal uw geheugen u in de steek laten.

Sommige geneesmiddelen (bv. slaapmiddelen) kunnen uw geheugen negatief beïnvloeden. Ook alcohol heeft een negatieve invloed op het geheugen.

4. Voorkennis

De kennis die we hebben, kan invloed uitoefenen op hoe goed we bepaalde dingen onthouden.

Ten eerste is er het element intelligentie. Mensen met een hoge (verbale) intelligentie onthouden beter teksten dan minder (verbaal) intelligente mensen. Dit heeft ermee te maken dat ze beter begrijpen, sneller verbanden leggen, beter kunnen structureren, enz. Dit effect wordt sterker met het ouder worden. Misschien omdat (verbaal) intelligente mensen meer lezen en dus ook meer oefenen in het verwerken van gegevens.

Anderzijds zullen mensen vooral die dingen onthouden die hen interesseren, waarmee ze iets kunnen doen, of waarover ze reeds iets weten. Het belang van voorkennis is in dit verband ook erg belangrijk. Onderzoek heeft bv. uitgewezen dat Franse koks beter recepten onthouden voor Franse recepten dan voor Chinese, of dat schaakmeesters beter dan beginnelingen posities onthouden. Dit komt omdat ze de nieuwe kennis kunnen vasthaken in een reeds bestaand netwerk. Beginnelingen hebben dat voordeel niet.

Om die redenen is het belangrijk om geestelijk actief te blijven ook als men oud wordt. Niet zozeer omdat men hiermee zijn geheugen op peil zou houden, maar wel omdat men daardoor de informatiestromen beter kan blijven verwerken, wat onrechtstreeks het geheugen ten goede komt.

Het lange termijn geheugen

De informatie die de moeite waard is en die we op een of andere manier verwerken, wordt opgeslagen in het derde systeem, het lange termijn geheugen. Ook sterk emotioneel geladen gebeurtenissen worden in dit geheugen geregistreerd. Het beschikt over een onbeperkte opslagruimte waarin de informatie bijna eindeloos wordt bewaard. Het raakt dus nooit vol, hoe oud men ook wordt, en de informatie wordt ook niet uitgewist. Wel kan de informatie moeilijker toegankelijk worden. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde woorden uit een dialect of een taal die u niet dagelijks gebruikt: schijnbaar bent u ze vergeten, maar als iemand het woord gebruikt, zal u het zich herinneren.

Dat ‘vergeten’ is minstens even belangrijk als het ‘bewaren’. Indien we alle informatie die is opgeslagen, alles wat we denken, voelen en meemaken, op eenzelfde actieve manier zouden bewaren zodat ze ten allen tijde kan worden opgeroepen, dan zouden we wellicht gek worden.

Binnen dit lange termijn geheugen onderscheidt men twee grote vormen van informatie-opslag:

• het proceduraal geheugen is het geheugen voor procedures, hoe u iets moet doen. Hoe u moet fietsen bijvoorbeeld;

• het declaratief geheugen is het geheugen voor persoonlijke gebeurtenissen (het episodisch geheugen) en betekenissen (semantisch geheugen). In het semantisch geheugen zit bijvoorbeeld uw woordenschat.

Het opslaan en terug oproepen van informatie verloopt via bepaalde procedures. Het lange termijn geheugen is misschien best te vergelijken met een bibliotheek waarin de boeken via een bepaald systeem zijn opgeslagen en waarin u aan de hand van steekkaarten het gewenste boek kan opzoeken, of met een computerbestand dat u aan de hand van bepaalde trefwoorden kan openen. Hoe beter de opgeslagen informatie is georganiseerd, hoe gemakkelijker we ze weer kunnen oproepen.

Winters Gdansk

Nu heeft-ie het naar z'n zin

...en dan het moeilijkste moment

Eén van zijn hobbies

Schijndood

Koning Lodewijk IX van Frankrijk bewoog in 1244 in zijn doodskist tijdens de requiemmis die er voor hem werd gehouden. Hierna werd de begrafenis uitgesteld en herstelde hij geheel van zijn ziekte. Vervolgens ging hij op kruistocht naar Egypte en gaf de dood ruimschoots terug wat deze aan hem tekort was gekomen.

Locked-in-syndroom

Dit is een volledige scheiding tussen de hersenen en het ruggemerg door een beschadiging laag in de hersenstam. De hersenen zijn verder geheel intact, en de patiënt is volledig alert. Maar hij kan dit niet duidelijk maken aan de omgeving omdat hij volledig verlamd is. Alles kan hij verstaan, zien en begrijpen, maar hij kan niets bewegen en hij kan niet spreken. Aleen de oogleden kunnen nog worden gesloten en de ogen kunnen worden bewogen. De Parijse journalist Jean-Dominique Bauby had in 1995 een hersenbloeding waarna hij gedurende 20 dagen in coma was. Daarna werd hem, om te communiceren, het alfabet voorgelezen en als de juiste letter genoemd werd knipperde hij een keer met zijn oog. Zo heeft hij lettertje voor lettertje een boek geschreven The Diving Bell and the Butterfly, dat duidelijk maakt dat hij zich volledig bewust is van zijn omgeving, van zichzelf en van de ellendige situatie waarin hij verkeerde. Er is in 2007 een indrukwekkende film van gemaakt met dezelfde titel.

Verlangen naar de zomer

Nihilisme

Nihilisme is een filosofische visie die inhoudt dat het bestaan niet alleen geen betekenis, doel, kenbare waarheid of waarde heeft, maar ook dat er geen betekenis of doel aan te geven is. Ze wordt vaak verbonden met de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche, die eens schreef dat "waarheden illusies (zijn), waarvan we vergeten zijn dat ze het zijn". Overigens was Nietzsche geen nihilist, hij vond zelfs dat het christendom de ultieme vorm van nihilisme was.

Volgens Nietzsche wordt het nihilisme gekenmerkt door:

- Ongeldigheid van moraal, in de zin dat morele waarden geen absolute geldigheid hebben;   

   moraal is subjectief.

- Ongeldigheid van waarheid: objectieve eeuwige waarheden zijn niet kenbaar;

   waarheid is subjectief.

- Er is geen god: een eeuwige macht bestaat niet; de mens staat alleen.

- Eeuwige herhaling: de geschiedenis heeft geen doel.

Om deze redenen wordt Nietzsche ook wel gezien als een existentialist. De weg uit het nihilisme ziet Nietzsche in de mogelijkheid van mensen om Übermenschen te worden.

Geheugen en voeding

In 2050: 30% bevolking geïndustrialiseerde landen boven de 65 (bij 40% van 65+ treedt geheugenverlies op als gevolg van de leeftijd)

Op peil houden van glycemie: belangrijk om mentale en fysische prestaties gaaf te houden (studie)

Frans onderzoek (169 senioren, ouder dan 68 over 5 jaar): risico van verval cognitieve functies het kleinst bij personen met een BMI tussen 23 en 27

Body Mass Index (BMI) = verhouding lichaamslengte en lichaamsgewicht (BMI = kg/m2, dus 70 / (1,75 x 1,75) = 25) à < 18,5 = ondergewicht; 18,5 – 25 = een gezond gewicht, daarna overgewicht (tot 30) en obesitas (30-35). > 40 = morbide obesitas

Epidemiologische studies: bep. voedingsfactoren verband met vermindering cognitief verval als gevolg van ouderdom of met de vertraging van de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer (vooral vitamine C en E; als voedingssupplement minder duidelijk)

Te rijke en vette voeding: verhoogd cerebrovasculair risico à gaat gepaard met geheugenverlies en dementie

Mediterrane voeding, rijk aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren (olijfolie) en anti-oxidantia (plantaardige), blijkt ook beschermend te werken voor een verval van ouderdomsgebonden cognitieve functies.

Choline (aanwezig in eidooier) en zijn derivaten: een rol van betekenis bij de communicatie tussen zenuwen en tussen de cellen. Toediening in de eerste levensjaren evt. gevolgen voor het geheugen op latere leeftijd (ratten die choline kregen direct na de geboorte, bleken beter te onthouden ook later, wanneer ze ouder waren)

Vitamine B9 (komt voor in groene groenten als bonen, broccoli, citrusfruit en eieren): belangrijk bij het voorkomen van geboorteafwijkingen, hart en vaatziektes en mogelijk verschillende soorten kanker. Gaat dementie en geestelijke achteruitgang tegen. Houdt het brein scherper (recentelijke studie).

Studie in Italië: mensen met een laag B9 gehalte of hogere gehaltes homocysteine animo acid in hun bloed een twee maal hoger risico liepen om dementie te ontwikkelen in de daarop volgende vier jaar (B9 helpt bij de bloedcirculatie en verlaagt te hoge homocysteine; men denkt dat homocysteine de bloedvaatwand verzwakt, waardoor grotere kans op herseninfarcten)

B12: een kwart v/d ouderen in ons land: tekort aan vitamine B12 (veel ouderen ondervinden hierdoor problemen met het geheugen, waarnemen en opslaan van informatie). Belangrijkste oorzaak: verminderde opname ervan in de darm. Behalve het eten van produkten rijk aan vitamine B12 zoals vis zouden ouderen ook vitaminesupplementen moeten gaan nemen. Ook zou er een verband bestaan tussen vitamine B12 tekort en het ontstaan van dementie

Vitamine C: vele studies vonden geen bewijs voor veiligheidsrisico’s anders dan een sporadische milde diaree (maximaal zou men zelfs 2000 mg vit.c kunnen innemen).

Vitamine E en C verlagen het risico op bepaalde chronische ziekten zoals Alzheimer, verschillende soorten kanker, hart en vaatziekten etc.

Waarom werkt vitamine C tegen infecties: mensen elimineren de megadossissen vitamine C via de darmen en de urinewegen. We behouden echter in ons lichaam de extra elektronen die vitamine C levert. Deze extra elektronen neutraliseren de vrije radicalen (de ziekmakende stoffen). Vrije radicalen missen immers een elektron en proberen die te vinden bij gezonde lichaamscellen. Indien er voldoende vitamine C in het lichaam aanwezig is, verkiezen de vrije radicalen de gemakkelijkste weg en nemen ze een elektron af van de aanwezige vitamine C

De pyramide van Rapa (Polen)

Met het vliegtuig

Om kwart voor twaalf vanmorgen bracht ik Joanna naar de luchthaven van Eindhoven. Er waren geen files, het weer was prima en de auto vertoonde geen mankementen. Een uur en drie kwartier later wist Joanna mij te weerhouden gebruik te maken van de parkeerplaats voor lang parkeren. Gelukkig lette zij, zoals gewoonlijk, goed op en parkeerde ik de auto op de juiste parkeerplaats. Toen we uitstapten vloog zojuist een grijs vliegtuig vlak over het gebouw van de luchthaven. Daar schrokken we een beetje van, zoveel power en geweld. Het was bijna half twee. Terwijl Joanna een sigaret rookte legde ik haar de werking van de camera op de mobiel uit. Het was zover. Joanna ging de luchthaven in om in te checken en ik richting Rotterdam, alwaar ik de tien boeken inleverde die we al een paar maanden van de Rotterdamse bibliotheek hadden geleend en vervolgde mijn weg naar Rozenburg.  Daar gaf ik de volkstuin wat water, liet de hond vervolgens uit en bakte de aardappels op, die nog van gisteren over waren. Om twintig over vijf belde ik naar de ouderlijke woning van Joanna en kreeg goddank Joanna aan de lijn. Alles was goed gegaan, alleen was er een vertraging van een half uur en vertrok het vliegtuig rond twee uur in plaats van half twee. Om half vier was Joanna op de plaats van bestemming. Ze hoefde nu niet 18 uur te reizen met de bus om geradbraakt in Polen aan te komen, maar slechts 3 uur (autorit meegerekend) en als bonus kreeg ze ook nog eens een hele dag extra tot haar beschikking.

Als immigrant uit vervlogen tijden

Winter in beeld

Taxonomie van de mens

Bovenaan de ladder van de taxonomie van de mens hebben we het gebied van de

1. eukaryota = (levende natuur in twee typen organismen of domeinen, eukaryoten en prokaryoten) cellen met een volledige celbouw, dus met een celkern (het Griekse woord ‘karyon’ betekent namelijk kern en ‘eu’ = goed). In die celkern zit het DNA verpakt, terwijl bij prokaryoten het DNA in het cytoplasma ligt.

De Eukaryoten worden onderverdeeld in vier rijken:

- dieren (Animalia)

- planten (Plantae)

- schimmels (Fungi)

- Protisten (Protista)

2. Het rijk der Animalia (dieren)

3. De stam der chordata (onder te verdelen in de gewervelden = vertebrata / slijmprikken = myxini / manteldieren = urochordata en lancetvisjes = cephalochordata).

4. Onderstam van de vertebrata

5. Klasse der Mammalia (zoogdieren)

6. Orde van de primaten (of opperdieren, een orde van zoogdieren waartoe mensen, apen en halfapen behoren; de orde van de primaten is waarschijnlijk in het Krijt ontstaan = van 146 miljoen tot 65 miljoen jaar geleden)

7. Familie van de hominidae of mensachtigen (omvat mensapen, de mens en enkele uitgestorven vormen ervan)

8. Het geslacht homo (de hoogst ontwikkelde

mensachtigen.)

9. soort sapiens (de homo sapiens is de enige nog levende soort van dit geslacht, hoewel er soms geruchten opduiken over andere, levende mensensoorten). De moderne mens is de homo sapiens sapiens met als vorm de Cro-Magnon-mens.

Australopithecus afarensis

Australopithecus afarensis is een uitgestorven mensachtige uit het Plioceen van Oost-Afrika. Het is een van de oudste bekende mensachtigen. De eerste gevonden resten van deze soort werden ontdekt op 24 november 1974 door Donald Johanson, Yves Coppens en Tim White in de Afar Driehoek, Noord-Ethiopië. Over het geslacht van het halfcomplete skelet bestaat discussie. De ontdekkers vermoedden dat het een vrouw betrof en noemden het "Lucy", naar "Lucy in the Sky with Diamonds", een bekend nummer van de Beatles dat tijdens de expeditie veelvuldig werd gedraaid.
Australopithecus afarensis was een kleine mensachtige, ongeveer 120 centimeter lang. Mannetjes waren iets groter. Lucy zelf was 110 centimeter lang en woog ongeveer dertig kilogram. A. afarensis had grote wenkbrauwbogen en smalle heupen. De grote teen is niet opponeerbaar. De herseninhoud is vergelijkbaar met die van een chimpansee, ongeveer 385 tot 400 cc.

2 soorten: a. afarensis en a. africanus + 3^e (2.3 miljoen) = a. robustus à leefde in dezelfde tijd dat een compleet nieuw soort ontstond: homo habilus (1,75 miljoen jaar) = handyman, nl. gebruik stenen gereedschappen

Degeneratieve ziektes

-> toenemend uiteenvallen of ontaarden van hersenweefsel en gedrag

- Alzheimer à verlies van cholinerge neuronen in de nucleus basalis van Meynert

- Ziekte van Pick à atrofie van frontale en temporale kwabben (oorzaak onbekend)

- Ziekte van Creutzfeldt-Jacobs à gegeneraliseerde corticale atofie (evt. door een virus)

- Syndroom van Korsakoff à atrofie van mediale thalamus en mamillaire lichamen door  buitensporig alcoholgebruik

- Ziekte van Huntington à
  degeneratie van basale  ganglia, frontale cortex en corpus callosum als gevolg van een genetische afwijking

- Ziekte van Parkinson à verlies van dopamine (van het striatum) als gevolg van degeneratie van de substantia nigra

- Multipele sclerose à abnormale neurale activiteit  door myelineverlies

Tumoren

Tumor:

massa nieuw weefsel dan onafhankelijk van de omgevende structuren groeit en geen fysiologisch nut heeft; bestaat vooral uit gliacellen en ondersteunend weefsel

Soorten tumoren:

gliomas à van gliacellen en dringt de hersensubstantie binnen

-astrocytomas = groei van astrocyten (vrij langzaam)

-glioblastoma = kwaadaardig = plotselinge groei van spongioblasten (spongioblasten zijn cellen die gewoonlijk alleen tijdens de ontwikkeling van de hersenen worden gevormd); groeien snel, waardoor levensverwachting kort is (meestal niet langer dan 1 jaar na de operatie)

- medullablastomas à zeer kwaadaardig; alleen in het cerebellum van kinderen (door de groei van kiemcellen die het cerebellum of de onderliggende  hersenstam binnengaan)

meningiomas à vast aan hersenvlies en groeien geheel buiten de hersenen; meest  goedaardige onder alle tumoren (meestal drukken ze op de hersenen en verstoren aldus hersenfunctioneren

metastatische tumoren à metastase = overgang van een ziekte van een orgaan of deel ervan naar een ander, dat er niet direct mee verbonden is; tumorcellen van een ander gebied van het lichaam (meestal long of borst) naar een ander deel (v/d

hersenen) waar dan een tumor ontstaat; meestal multipele metastatische tumoren (of uitzaaiingen), waardoor de behandeling heel moeilijk en de prognose heel slecht is

Epilepsie

Epilepsie = abnormale, electrische ontlading binnen de cellen van het CZS (1 op de 200

lijdt aan terugkerende epileptische aanvallen)

à idiopathische aanvallen: schijnen spontaan voor te komen, in afwezigheid van andere ziektes van het CZS

Focale aanvallen à beginnen plaatselijk en spreiden zich dan uit

Gegeneraliseerde aanvallen à bilateraal symmetrisch / zonder plaatselijk begin

Grand-mal aanval à verlies van bewustzijn en stereotype motorische activiteit in 3 stadia:  1) tonisch stadium (lichaam verstijft, ademhaling stopt) / 2) klonische fase (ritmisch trillen /  bewegen) / 3) post-aanval (of postictale) depressie (patiënt is verward); Petit-mal of absence aanval à verlies van het zich bewustzijn; geen mot. activiteit, uitggezonderd knipperen/rollen van de ogen en het draaien van het hoofd van korte duur (zo’n 10 seconden)

Factoren die vooraf kunnen gaan aan epileptische aanvallen

- hyperventilatie / slaap / slaapdeprivatie

- sens. stimuli (zoals flitslichten, lachen, geluiden)

- trauma / hormonale veranderingen

- koorts / emotionele stress

- drugs (fenothiazines / analeptica / alcohol)

 

Bij de Erasmus-brug

Als medewerker telefonische verkoop

Zo krijgt die ellendeling die je thuis lastig valt met allerlei verkooppraatjes ook een keer een gezicht

Verandering persoonlijkheid door klap op het hoofd

- bv. door een klap of ongeluk, ook wanneer de klap van achteren komt à voorkant van de

  hersenen schieten dan met kracht naar voren

Verandering persoonlijkheid:

- niet meer in staat studie of werk te hervatten

- minder initiatief en meer apathisch

- minder kritisch denken

- kinderlijker / egocentrisch

- onvermogen te plannen of lang met iets bezig

  blijven

- impulsief, snel geïrriteerd, lage frustratietolerantie

  (geen prettig gezelschap, waardoor

  men moeite heeft relaties aan te gaan of vast te

  houden à kunnen depressies tot gevolg hebben)

Cerebraal trauma

- bv. door een ongeluk (litteken kan later voor

  epileptische aanvallen aanleiding geven)

- verstoorde bloedvoorziening (kan resulteren in

   ischemia en bij voortdurende onderbreking:

   infarct

- bloeding binnen de schedel = intracraniale druk =

   meer schade

- opzwelling hersenen door trauma = toename druk

   binnen de schedel = nog meer beschadiging

- door fractuur in de schedel kunnen de hersenen

   blootstaan aan infecties

OM vasculaire stoornissen te behandelen

- chirurgie

- middelen die het ontstaan van bloedklonteringen

  tegengaan of klonters oplossen

- middelen om vaten te verwijden

- drugs om bloeddruk te verlagen

- hypertonische oplossingen of stereoïden om cerebrale edema (=zwelling) te verminderen

De reünie

Stoornissen in de bloedvoorziening van de cortex

Cerebrale arteriosclerose: verdikking, verharding van de slagaders; door de verminderde bloedstroom kunnen ze te weinig zuurstof en glucose aanvoeren

Cerebrale bloeding = hersenbloeding, vaak door hoge bloeddruk (hypertensie); ook door aangeboren afwijkingen van de slagaders, giftige chemicaliën of bloedziektes,zoals leukemie; verschijnt abrupt en vaak dodelijk; vooral in wakende toestand (nl. hogere bloeddruk).

Angiomas à aangeboren verzameling van misvormde of abnormale bloedvaten

Aneurisme à slagadergezwel = vasculaire verwijdingen door plaatselijke defecten in de

elasticiteit van het vat (ballonachtige expansies van vaten; daar is het dus  zwakker en kan het makkelijker scheuren)

Encefalomalacias, embolisme, trombose

Encefalomalacias à vasculaire stoornis = zachter worden v/d hersenen door onvoldoende bloed-stroom (kan komen door een trombose = bloedprop in een bloedvat of  door embolisme (bloedprop afkomstig van een ander bloedvat en gedwongen in een kleiner vat waar het de circulatie verstopt);bloedprop kan van alles zijn: een luchtbel, een stukje aangeslibt vet, een kleine massa cellen dat los is gekomen van een tumor, etc.;

Embolismen tasten meestal de middelste cerebrale slagader van de linkerhemisfeer aan

Beroerte

Beroerte à stoornissen in de bloedstroom (stoornis vasculair systeem) / vaak veroorzaakt

dit een infarct (gebied van dood of stervend weefsel) / plaats van de lesie van belang  (bv. in de primair visuele cortex = blindheid in een bep.gebied of in de hippocampus = geheugenstoornis of in de medulla = stoppen van de ademhaling = dood van het organisme

Winter

Bloedvoorziening van de (sub)cortex

Bloedvoorziening cortex / subcortex:

(1) door 2 inwendige halsslagaders en 2 wervelslagaders (elk in een zijde van het lichaam)

(2) Inwendige halsslagader: vertakt in een aantal kleinere slagaders en 2 hoofdslagaders (de anterieure cerebrale slagader en de middelste cerebrale slagader à voorzien anterieure en middendelen van de cortex van bloed).

(3) De vertebrale of wervelslagaders komen aan de basis van de hersenen binnen en verenigen zich tot de basilaire slagader (geeft zijtakken af die het cerebellum van bloed voorzien).

De basilaire slagader verdeelt zich dan in de posterieure cerebrale arterie: voorziet de mediale temporale kwab en de posterieure occipitale kwab van bloed.

De 2 cerebrale slagaders: samengevoegd door de anterieure communicerende arterie

à deze tussenverbindingen van slagaders vormen de circel van Willis.

ADHD

De invloed van een verkeerde balans in chemische stoffen op ADHD

=  Attention Deficit Hyperactivity Disorder

(= aandachtstekortstoornis met hyperactief gedrag).Vooral bij kinderen:

- druk (moeilijk rustig spelen of blijven zitten)

- praat veel en is impulsief

- moeite met vasthouden aandacht =

  concentratieproblemen

- makkelijk afgeleid

- dringt zich vaak op aan anderen

- lijkt niet te luisteren

- kan moeilijk organiseren

- verliest vaak spullen

Ongeveer 4% van de schoolgaande kinderen ervaart klachten die bij ADHD horen. Bij de helft daarvan zijn de klachten ernstig en bij 1/3 van deze kinderen duurt ADHD voort tot in de volwassenheid. Het is niet alleen een gevolg van TV kijken of verkeerde voeding. Het is een neurobiologische aandoening. De oorzaak ligt dan vooral in de hersenen. Aanwijzingen zouden erop duiden dat er bij deze kinderen een verkeerde balans is in chemische stoffen, zoals NA en DA.