Gouden bergen in het vooruitzicht

Woensdag, 11 november 1998

Carla en Anja waren er al, maar voor de rest was het nog rustig bij Kees en Janny. Om half negen zou een medewerker van Amway komen om het distributie­systeem van zijn bedrijf aan ons uit te leggen. Kees had me een paar dagen geleden al wat documenta­tiemate­riaal gegeven, dat ik gisterenavond aandach­tig had doorgenomen. Veel wijzer werd ik er niet van. Ook Tony Teuben was van de partij, uit solidariteit met zijn vriend, maar echt geinteresseerd klonk hij niet, zo bleek later op de avond. Eindelijk, drie kwartier te laat, kwam de man van Amway op de proppen. Door fileproblemen was het hem niet gelukt op tijd te verschij­nen. Hij zag er netjes uit in zijn blauwe pak en met zijn keurig getrimd haar. Uit een grote, zwarte tas haalde hij het presentatiemateriaal van zijn bedrijf tevoorschijn. De familie van Kees en zijn vriend Tony maakten ondertussen de ene grap na de andere en leek eerder puberaal dan daadwerkelijk geïnteresseerd. Tony liet zijn desinte­resse halverwege de avond wel heel duidelijk merken door te stellen dat hij een tevreden mens was en helemaal geen behoefte had welke rijkdom dan ook na te streven. Met een rode viltstift tekende de jonge verkoper allerlei rondjes op een groot, plastiek bord. De rondjes werden met lijntjes aan elkaar verbonden. Elk rondje vertegenwoordigde iemand in het distributie­netwerk, waarbij het de bedoeling was na verloop van tijd en veel inzet aan het hoofd van alle rondjes te staan. Dan zou het geld automatisch binnen­stromen en hoefde je niets meer te doen. Ik vroeg aan de presentator van de avond waarom hij zelf nog niet binnen was, terwijl hij, zoals hij zelf had aangegeven, al meer dan vier jaar voor het bedrijf op pad was. Dat hij zich uit de naad moest werken en zelfs alle avonden zijn verkooppraatjes moest doen, terwijl hij deed alsof hij al een heel belangrijk rondje was gewor­den, ergens hoog in de hiërarchie van rondjes, gaf iets ongeloofwaardigs aan zijn pogingen ons voor zijn bedrijf te winnen. Steeds grotere bedragen kwamen op het bord. Het was zelfs mogelijk dat je uiteindelijk een kwart miljoen gulden op je bankrekening bijgeschreven kon krijgen als je maar genoeg contacten en afnemers had opgebouwd. De een moest zijn karretje vol met boodschappen bij kassa 1 afrekenen en kreeg een korting van dertig procent. De ander mocht bij kassa 2 gewoon doorlopen, zonder te betalen met minstens net zoveel boodschappen als nummer 1, maar nummer 3 spande toch wel de kroon. Hij mocht niet alleen gelijk doorlopen, maar kreeg bovendien een paar leuke, groene flappen uitgekeerd bij het verlaten van de super­markt. En dit soort onzin moesten we de hele avond aanhoren. Dat er eigenlijk producten verkocht moesten worden, hetgeen eigenlijk het belang­rijkste onderdeel van de presentatie had moeten zijn, werd heel terloops in een bijzin medege­deeld. Anja, die nu ook nattigheid begon te voelen toen ze merkte dat ze een starterspakket van Amway kreeg aangesmeerd begon nu ook behoorlijk kritische vragen te stellen. Het was uit met de pret voor onze vertegen­woordiger toen de catalogus van Amway op tafel kwam waaruit bleek dat sommige bekende producten zelfs duurder waren als in de winkel. Kees en Janny waren nog druk met de Amway-man in de weer door allerlei producten bij hem te bestellen, die ze dan weer konden door verkopen, toen ik maar besloot op te stappen. Kees klonk behoorlijk teleurgesteld. Hij had iets anders voorgesteld van de avond. Ik was rond kwart voor twaalf weer thuis en niet ontevreden over de rol die ik eerder op de avond had gespeeld als zijnde de kritische consument, die zich niet zomaar iets had laten aanpraten.