Tante Nina

Białystok bevindt zich nog geen dertig kilometer van de Russische grens. De reis per Mercedes van Asia’s ouders van Gdansk naar deze Oost-Poolse plaats duurde dan ook bijna een hele dag. Eindelijk reden we het tuintje in van tante Nina, die ons joviaal in haar Batman-trainingspak begroette. Ze praatte oorverdovend hard en telkens verzekerde ze ons dat we niet teveel op haar moesten letten, want ze was toch gek. In het donkere woonkamertje zaten we aan een lange tafel en dronken koffie, terwijl Emilka de fotoboeken van tante bewonderde. We kregen een knipsel uit een plaatselijke krant voorgeschoteld waaruit moest blijken dat tante Nina over een heldhaftige en patriottistische familie beschikte. Het was haar vader, broer of oom, die in Rusland gevangen had gezeten. Even later, niet lang na onze binnenkomst, toonde ze ons een soort trouwjurk en zei met gepaste trots: “Dit is voor mijn laatste bal op aarde”. Hiermee bedoelde ze haar begrafenis, maar gezien haar taaie fysieke conditie leek deze nog lang niet in zicht. Theatraal showde ze haar witte jurk en maakte een komische indruk in haar ietwat verschoten, lichtblauwe trainingspak. Met glinsterende ogen keek ze ons aan, alsof ze werkelijk van plan was meteen af te reizen naar de onderwereld. Het werd nog zotter toen ze haar gouden schoentjes toonde, die ze alleen op haar begrafenis wenste te dragen. Degene die de opdracht had gekregen haar begrafenis te regelen, inclusief de balseming en het aankleden van het lijk, was eveneens aanwezig in de huiskamer, maar hij leek me een stuk dichter bij de dood dan zijn vitale vriendin. Moeizaam nam hij zuurstof tot zich en elke stap, die hij noodgedwongen moest nemen om vooruit te kunnen komen, leek, gezien zijn broze toestand, een hachelijke, levensbedreigende onderneming.

’s Avonds maakten we kennis met Ania en Jurek, familie van tante Nina, die ons uitnodigden bij hen te komen slapen. Maar al te snel stemden we hierin toe. De slaapplaats, die tante Nina voor ons had uitgezocht, een schuur in de tuin, leek ons niet zo comfortabel. ’s Middags hadden we er een uurtje doorgebracht, vermoeid als we waren van de reis, maar een beetje misselijk geworden van de vreemde geur die er hing en de angst voor spinnen en ratten, die ieder moment op konden duiken, had ons besloten ons middagdutje maar vroegtijdig te staken. Misschien was tante wel beledigd, toen Asia en ik snel hadden ingestemd met de uitnodiging van Ania en Jurek, maar dat was op dat moment niet onze grootste zorg.

De volgende dag werd ik wakker gelikt door een van de grappige honden van onze nieuwe kennissen. Het harige beest likte me kietelend op mijn gezicht en trippelde fanatiek met zijn lange staart kwispelend naar Asia, toen het in de gaten kreeg dat ik wakker was geworden. Gelukkig was mijn hoofd nog niet helemaal geëxplodeerd door alle drank van de vorige avond.

Na het ontbijt brachten we een bezoekje aan de markt en de kerk, waar tante Nina de jaardienst hield voor haar overleden zus, waarmee ze langdurig had samengewoond.

Het was wel duidelijk dat ze graag in het middelpunt van de belangstelling wenste te staan, zo pontificaal  zat ze daar op de eerste rij, alsof ze de paus in hoogsteigen persoon was.

Het feest was nauwelijks op gang of de eerste dodelijke blikken werden door tante Nina uitgedeeld. Eerst in de richting van Ania’s zoon Igor, die naast ons zat. Hij moest zijn mond houden, want zijn tante mocht niet onderbroken worden door storende geluiden aan de andere kant van de lange tafel. Ze had iets te vertellen en iedereen moest gedwongen meeluisteren. Asia liet zich niet zo snel uit het veld slaan en negeerde het mens zoveel mogelijk, zodat ze nu het onderwerp werd van tante Nina’s haat. Gevolg hiervan was wel dat het vermeende opperhoofd van de familie steeds agressiever begon te drinken en steeds meer aandacht op zich probeerde te vestigen. Die kreeg ze volledig, toen ze bij het afscheid nemen in een dusdanige woede ontstak, dat Jurek haar de deur wees. Ze pakte een schaal met bigos beet en gooide deze nationale, Poolse lekkernij naar het hoofd van de gastheer. De helft van de bigos, zuurkool met lekkere stukjes spek en worst, gegarneerd met overheerlijke specerijen en kruiden, trof doel. Het gezicht van Jurek, zijn haar en overhemd, alles zat onder het vet, de zuurkool en de worstjes. De schaal met de rest van zijn inhoud vloog verrassend genoeg precies door een geopend raam de tuin in, zodat de materiële schade beperkt bleef. Nu moest Jurek tot bedaren gebracht worden, want hij leek van plan het oude mens haar laatste bal sneller te bezorgen dan ze eerder op de dag nog had gedacht en mocht haar amechtig piepende assistent alsnog in actie komen. En terwijl Jurek door een aantal feestgangers in de houdgreep werd genomen stond tante Nina buiten iedereen intussen verrot te schelden. Asia’s vader probeerde haar in de auto te krijgen om haar zo snel mogelijk af te kunnen voeren naar haar huisje, maar ze liet zich niet zomaar de auto inwerken. Fanatiek stak ze haar armen en benen uit, hield het dak van de auto en de zijkant van de deur stevig vast, zodat twee mannen nog niet in staat waren de schreeuwende tante in de auto op te bergen. Ze was zo sterk als een Russische beer. Eindelijk lag ze dan enigszins opgevouwen in de Opel van Ania, maar een moment van onoplettendheid zorgde ervoor dat ze weer buiten stond te schelden en te tieren en nog lang geen aanstalten maakte om op te stappen. Ze was net lekker warmgedraaid en alle haat die ze in zich had kwam er ongefilterd uit.

Het was wel duidelijk, deze tante had een onuitwisbare indruk op Asia en mij achtergelaten, terwijl we er op dat moment bijna zeker van waren dat we haar wel nooit meer zouden ontmoeten. Stel je voor dat iemand het in zijn hoofd haalde niet de gouden, maar de verkeerde schoentjes aan haar dode voeten te schuiven, ze zou voor een moment uit de dood opstaan om de schuldige met haar eigen handen te wurgen.